„Pielęgnowały tożsamość i świadomość narodową”. Samorząd uhonorował polskie szkoły w dawnych Prusach Wschodnich

Zdjęcie uczniów z jednej ze szkół polskich na Warmii. Fot. Łukasz Węglewski

Sejmik województwa warmińsko-mazurskiego ustanowił 2019 rokiem 90-lecia szkół polskich na Warmii i Mazurach, chcąc uhonorować pamięć o polskich szkołach, nauczycielach, uczniach i harcerzach.

Radni chcą przybliżyć obecnym mieszkańcom trudne losy Polaków z dawnych Prus Wschodnich.

Pod koniec 1928 roku rząd pruski przyjął „Ordynację dotyczącą uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim” zezwalającą na zakładanie i prowadzenie prywatnych, katolickich szkół z polskim językiem wykładowym. Znacznie wcześniej, bo w roku 1919 i 1920, w dziewiętnastu miejscowościach powstały polskie szkoły i przedszkola.

W latach 1929-1939 powstało szesnaście szkół: piętnaście na Warmii i jedna na Mazurach. Były to małe placówki o niewielkiej liczbie uczniów, zatrudniające po jednym nauczycielu, ale wszystkie stały się ważnymi ośrodkami polskiej kultury i tożsamości narodowej. Przy szkołach wiejskich powstawały też polskie przedszkola zwane ochronkami, biblioteki i harcerskie drużyny. Zarówno władze, jak i nacjonalistyczne organizacje niemieckie robiły wszystko, aby doprowadzić do likwidacji tych placówek.

We wrześniu 1939 roku szkoły polskie zostały zlikwidowane, a ich uczniowie trafili do szkół niemieckich. Nauczyciele zostali aresztowani i osadzeni w więzieniach, obozach koncentracyjnych, a dziesięciu straciło życie. Szkoły polskie odegrały ważną rolę w kształtowaniu, jak również podtrzymywaniu polskiej tożsamości oraz świadomości narodowej Warmiaków i Mazurów.
Autor: B.Gajlewska
Redakcja: B.Świerkowska-Chromy