245 lat temu doszło do I rozbioru Polski. Warmia trafiła pod zabór pruski
Prusy Wschodnie (1920-1939), mapa pochodzi ze strony prusowie.pl
5 sierpnia 1772 roku Rosja, Prusy i Austria podpisały w Petersburgu traktaty dotyczące podziału ziem Rzeczypospolitej. W sumie, wskutek trzech rozbiorów, nasz kraj na 123 lata – do 1918 roku – zniknął z mapy Europy.
Mocarstwa uzasadniły swoje działania rozkładem państwa polskiego oraz swoimi rzekomymi historycznymi prawami do zajmowanych obszarów. Po wojnie siedmioletniej, która zakończyła się w 1963 roku, chciały kosztem Polski uregulować stosunki między sobą.
W wyniku pierwszego rozbioru, Prusy uzyskały – Warmię, województwa pomorskie, malborskie i chełmińskie, bez Gdańska i Torunia, Rosja zajęła tereny położone na wschód od Dźwiny i Dniepru, z kolei Austria dostała całą południową Polskę do rzeki Zbrucz, z Lwowem, ale bez Krakowa.
Pruski udział był najbardziej rozwinięty gospodarczo, a ponadto przyczynił się do połączenia Brandenburgii z dawnymi Prusami Książęcymi, co było celem Hohenzollernów. Austria otrzymała za to Lwów wraz z cennymi kopalniami soli. Największy, choć jednocześnie najbardziej zacofany teren przypadł w udziale Rosji. Utrzymała ona również swój protektorat nad resztą okrojonego kraju.
Zaborcy traktowali zagrabione ziemie jak zdobycz wojenną. Konfiskowano i zabierano majątki Polakom, a szlachta utraciła prawa polityczne. Wprowadzono też nowe systemy administracyjne i zmiany w nazewnictwie ziem.
I rozbiór Polski wywołał sprzeciw w Warszawie, ze strony króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i posłów. Jednak podjęte działania wzmogły jedynie groźby zaborców, że zwiększą odebrane naszemu krajowi terytoria. W związku z tym 30 września 1773 roku traktaty rozbiorowe zostały ratyfikowane przez Sejm.
Po wojnie siedmioletniej, uważanej za pierwszy konflikt o zasięgu światowym, polskie ziemie stanowiły tereny, przy pomocy których mocarstwa chciały uregulować swoje relacje. Austria starała się rozbić tak zwany system północny, opierający się na sojuszu Prus i Rosji, poprzez przekupienie tych pierwszych terenami Prus Królewskich w zamian za zwrot Śląska. Ponadto w wyniku wojny rosyjsko-tureckiej w Europie zaczęto obawiać się o dotychczasową równowagę. Rezultatem tej sytuacji był pruski plan uregulowania wschodniego sporu między Rosją a Austrią, uważającą Turcję za swoją strefę wpływów, kosztem Polski – zamiast terenów tureckich Rosja miała uzyskać ziemie u swoich zachodnich granic. Korzyści z tego planu miały uzyskać również inne kraje.
Bezpośrednim pretekstem dokonania rozbioru stała się nieudana próba porwania w listopadzie 1771 króla Stanisława II Augusta przez spiskowców, związanych z konfederatami barskimi. Przyszli zaborcy uznali to za dowód na niezdolność Rzeczypospolitej do utrzymania porządku i jedności wewnętrznej.
Decyzja o rozbiorze Polski zapadła w Petersburgu już w połowie 1771 roku. Pierwszy układ rosyjsko-pruski został zawarty potajemnie na początku 1772. Podpisanie właściwych traktatów rozbiorowych nastąpiło w Petersburgu 5 sierpnia 1772 roku.
Drugi rozbiór naszego kraju nastąpił 21 lat później, w 1793 roku, trzeci i ostatni – w 1795. Drugi rozbiór zaborcy uzasadniali zagrożeniem rewolucyjnym ze strony Polski, podobnie trzeci. W wyniku rozbiorów Polska na 123 lata zniknęła z mapy Europy.
Autor: IAR/K.Koziełł/E.Leo
Redakcja: A. Podbielska
