Waldemar Brenda: Polska powinna uwolnić się od komunistycznych symboli

Waldemar Brenda. Fot. Katarzyna Piasecka

1 września ogłoszona zostanie ustawa o dekomunizacji przestrzeni publicznej. Wejdzie w życie w grudniu. Od tej pory samorządy będą miały rok, żeby zmienić nazwy budynków, dróg, ulic i placów, które upamiętniają osoby lub wydarzenia związane z ustrojem komunistycznym lub totalitarnym. O tym w Porannych Pytań Polskiego Radia Olsztyn mówił doktor Waldemar Brenda, szef delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Olsztynie.

Dr Waldemar Brenda wyjaśniał, że konieczność zmiany danej nazwy nie zawsze jest oczywista. – Z niektórymi nazwami historycy nie mają żadnego problemu. Przykładem może być Armia Ludowa, która jako formacja zbrojna była tworzona pod auspicjami Polskiej Partii Robotniczej i Krajowej Rady Narodowej. Miała też określony cel polityczny – nie tylko walkę z Niemcami, ale również z Polskim Państwem Podziemnym. Armia Ludowa była taką swoistą dywersją wobec Polskiego Państwa Podziemnego. Później w znacznym stopniu członkowie Armii Ludowej uczestniczyli w tworzeniu komunistycznej Polski po zajęciu przez Armię Czerwoną – mówił Waldemar Brenda.

Samorządy będą miały czas do grudnia 2017 roku, żeby podjąć decyzję o zmianie nazwy. Jeżeli tego nie zrobią, będzie to obowiązkiem wojewody. Dr Waldemar Brenda mówił, że samorządy już teraz zgłaszają się do Instytutu Pamięci Narodowej, żeby doprecyzować, które nazwy powinny być zmienione. IPN wciąż pracuje nad pewnymi procedurami, a w centrali tej jednostki powstał 12-osobowy zespół, który będzie zajmować się tymi zagadnieniami.

Ustawa nie obejmuje zmian nazw lub demontażu pomników. – Trudno powiedzieć, czy to świadome, trzeba by zapytać ustawodawcę – mówił Waldemar Brenda.

Kilka lat temu powstała lista takich obiektów, bo napisano książkę o pomnikach wdzięczności. Było tam ponad 500 obiektów na terenie kraju. Dzisiaj, kiedy temat jest szczególnie aktualny, IPN znów ma sporządzić listę pomników. Według obliczeń jest ich nieco ponad 200. Na Warmii i Mazurach znajduje się obecnie 8 takich obiektów, a było kilkanaście. – Połowa z nich zniknęła. Nie możemy mówić o nadgorliwości ludzi, ale symbolika, która nam przeszkadza w wolnym kraju nie powinna mieć racji bytu – podsumowuje Waldemar Brenda.

Posłuchaj całej rozmowy Mirosława Sochackiego z Waldemarem Brendą