26 marca obchodzimy Światowy Dzień Epilepsji, zwany Purple Day

Celem przyświecającym obchodom Światowego Dnia Epilepsji jest zwiększenie świadomości społecznej o tej chorobie. W Polsce choruje na nią około 1 procent społeczeństwa.

Padaczka jest chorobą neurologiczną, która powoduje nieprawidłową aktywność elektryczną mózgu. Cechuje się nawracającymi napadami. Jest jednym z najczęściej występujących schorzeń neurologicznych. Na świecie choruje na nią ponad 50 milionów osób, a w Polsce 400 tysięcy społeczeństwa.

W 75 procentach początek choroby zaczyna się przed 19 rokiem życia. Nierzadko występuje ona już w pierwszym roku życia. Przyczyny są w niektórych przypadkach genetyczne, ale w większości przypadków nie są zidentyfikowane.

W grupach ryzyka wystąpienia epilepsji są osoby, które miały przypadki zachorowania w rodzinie – od 10 do 15 procent), przeszły uraz głowy, mają choroby naczyniowe mózgu, są po udarze mózgu, przeżyły zapalenie mózgu lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub nadużywają alkoholu.

Istnieją różne rodzaje napadów w zależności od tego, w której części mózgu rozpoczęła się aktywność epileptyczna. Padaczka może trwać całe życie. Niektórzy ludzie z tą chorobą ostatecznie przestają mieć ataki. U około 20 do 30 procent osób rozwija się przewlekła epilepsja. W przypadku 70 procent do 80 procent osób, u których choroba się utrzymuje, lekami udaje się wyeliminować drgawki.

Diagnostyka epilepsji

Diagnostyka pod kątem epilepsji polega na zbadaniu przez lekarza objawów pacjenta oraz historii choroby i przeprowadzeniu testów w celu diagnozy i ustalenia przyczyny napadów. Przeprowadza się m.in. badanie neurologiczne, które pomaga ocenić zachowanie pacjenta, zdolności motoryczne, funkcje umysłowe i inne czynniki, które określą rodzaj epilepsji oraz badanie krwi w celu wykrycia objawów infekcji, mutacji genetycznych lub innych stanów, które mogą być związane z napadami.

Lekarz może również zaproponować badania w celu wykrycia nieprawidłowości w mózgu, takie jak: elektroencefalogram (EEG), podczas którego umieszcza się elektrody na skórze głowy pacjenta, które rejestrują aktywność elektryczną w mózgu, tomografię, rezonans magnetyczny oraz testy neuropsychologiczne.

Na stronie pacjent.gov.pl zamieszczono także wskazówki, jak zachować się w razie bycia świadkiem ataku padaczkowego.

Od samego początku powinieneś wiedzieć, że nie można zatrzymać ataku, który już się rozpoczął. Na ogół chory pada na ziemię, nie masz czasu na przytrzymanie go

– wskazano.

Nie należy więc ruszać chorego, chyba że znajduje się w niebezpiecznej pozycji, która może spowodować obrażenia. Powinno się usunąć z zasięgu chorego wszystko, co może spowodować obrażenia oraz rozwiązać krawat lub poluzować kołnierz, jeśli je posiada. Nie wolno również wkładać niczego do ust tej osoby. Po zakończeniu napadu należy umieścić pod głowę poduszkę lub złożoną odzież i delikatnie przewróć osobę na bok, aby oczyścić drogi oddechowe i przyspieszyć przepływ śliny. Po tym należy pozwolić choremu odpocząć.

Wskazano też przesłanki do wezwania pomocy. Gdy atak trwa dłużej niż pięć minut, nowy kryzys pojawi się natychmiast po pierwszym, utrata przytomności utrzymuje się kilka minut po zakończeniu ataku, oddech lub stan świadomości nie powracają, pojawia się wysoka gorączka, chory czuje się wyczerpany, kobieta jest w ciąży, osoba ma cukrzycę, chory się skaleczył lub to pierwszy atak u tej osoby.

Globalny plan działania w sprawie padaczki

W maju 2022 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przyjęła „Międzysektorowy globalny plan działania w sprawie padaczki i innych zaburzeń neurologicznych na lata 2022-2031”, którego celem jest przedstawienie działań zmierzających do poprawy profilaktyki, wczesnej identyfikacji, leczenia i rehabilitacji zaburzeń neurologicznych.

Plan działania określa pięć celów strategicznych: zwiększenie priorytetów polityki i wzmocnienie zarządzania; zapewnienie efektywnej, terminowej i elastycznej diagnozy, leczenia i opieki; wdrażanie strategii promocji i zapobiegania; wspieranie badań naukowych i innowacji oraz wzmacnianie systemów informacyjnych; a także wzmocnienie podejścia do padaczki w zakresie zdrowia publicznego.

W piątym obszarze planu dotyczącym padaczki wyróżniono dwa cele. Pierwszy z nich zakłada, że do 2031 roku kraje zwiększą zakres usług w zakresie leczenia padaczki o 50 procent w porównaniu z 2021 r. Drugie cel zakłada, że 80 procent krajów opracuje lub zaktualizuje swoje ustawodawstwo w celu promowania i ochrony praw człowieka osób chorych na padaczkę do 2031 roku.

W ocenie organizacji zajmujących się tą tematyką, jedną z kluczowych przeszkód w osiągnięciu tych globalnych celów dotyczących padaczki jest niski poziom wiedzy zdrowotnej i wysoki poziom nieporozumień i błędnych wyobrażeń na temat padaczki.

Redakcja: B. Świerkowska-Chromy za PAP