Strona główna Radio Olsztyn
Posłuchaj
Pogoda
Olsztyn
DZIŚ: 8 °C pogoda dziś
JUTRO: 14 °C pogoda jutro
Logowanie
 

Rok 2022 na Warmii i Mazurach. Jakie były minione miesiące?

Fot. PAP/EPA/KPRP

W podsumowaniu 2022 roku pora na wydarzenia z regionu. Uroczyste otwarcie przekopu Mierzei Wiślanej, zwiększenie obecności wojska na Warmii i Mazurach w związku z wojną w Ukrainie, wzmacnianie granicy z obwodem kaliningradzkim, kontrowersje związane z olsztyńskimi „szubienicami”, inwestycje OZE i demografia regionu.

Otwarcie kanału przez Mierzeję Wiślaną

Zodiak II, Kaper II i ratowniczy Orkan – tak nazywają się trzy statki, które 17 września 2022 roku – jako pierwsze – przepłynęły przez kanał i śluzę na Mierzei Wiślanej. Budowa trwała prawie 3 lata. Obecny na uroczystym otwarciu kanału żeglugowego prezydent Andrzej Duda podkreślał, że inwestycja uniezależnia Polskę od Rosji. Do tej pory polskie jachty i statki, żeby wpłynąć na wody Zatoki Gdańskiej, musiały przepłynąć przez Cieśninę Piławską, która jest pod kontrolą Federacji Rosyjskiej.

00:00 / 00:00

Najwęższym miejscem kanału jest śluza. To ona określa, jakiej wielkości jednostki mogą się w tym miejscu przeprawić. Maksymalnie mogą mieć 100 metrów długości, 20 metrów szerokości i 4,5 metra zanurzenia. Przekop miał początkowo kosztować 880 milionów, ale koszty szybko wzrosły do prawie 2 mld złotych. Prezes PiS Jarosław Kaczyński przekonywał, że przekop i kanał pozwolą na rozwój portu morskiego w Elblągu.

00:00 / 00:00

Do tego droga jest jednak daleka. Jak na razie trwa pogłębianie toru wodnego do portu w Elblągu. Prace mają się zakończyć w tym roku. Zleca je Urząd Morski w Gdyni, ale skończą się niespełna kilometr przed portem. Samorząd Elbląga uważa, że ten ostatni odcinek toru powinien również wykonać Skarb Państwa, a nie samorząd. Tu pojawia się spór. Senator Platformy Obywatelskiej Jerzy Wcisła twierdzi, że miasto zrobić tego nie może, nawet jeśli znalazłoby pieniądze.

00:00 / 00:00

Rząd twierdzi, że dokończy inwestycję, jeśli stanie się formalnym właścicielem portu. Porozumienia w tej kwestii jednak nie ma – mówi wiceminister aktywów państwowych Andrzej Śliwka.

00:00 / 00:00

Władze Elbląga obawiają się z kolei, że Skarb Państwa chce przejąć port, by wspominane 100 milionów złotych przeznaczyć wyłącznie na pogłębienie spornego odcinka toru wodnego.

Wojsko w regionie

Większa liczba żołnierzy 16. Dywizji Zmechanizowanej, nowe czołgi i decyzja o utworzeniu zupełnie nowej jednostki wojskowej w Ostródzie. Takie jest regionalne pokłosie inwazji Rosji na Ukrainę. W minionym 2022 roku zapadło wiele decyzji, które miały wpływ na funkcjonowanie wojska na graniczących z obwodem kaliningradzkim Warmii i Mazurach.

Tylko w ciągu roku liczba żołnierzy służących w 16. dywizji wzrosła z około 12 do 15 tysięcy. Decyzją wicepremiera, ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka wojsko polskie wróci do Ostródy. Będzie tam stacjonował batalion czołgów.

00:00 / 00:00

W mieście docelowo ma stacjonować do tysiąca żołnierzy wyposażonych w nowoczesne czołgi K2. Jak twierdzi generał brygady Wojciech Ziółkowski, nowy dowódca 16. Dywizji Zmechanizowanej, są już chętni do służby w ostródzkiej jednostce. Mówił też, że w tej części kraju wojsko ma bardzo poważne zadania do realizacji.

00:00 / 00:00

Faktycznie – dywizja rozrasta się. 11. Mazurski Pułk Artylerii z Węgorzewa na powrót stał się 1. Mazurską Brygadą Artylerii. Poza obecną lokalizacją w Węgorzewie jednostka będzie stacjonowała również w Olecku. W tej chwili 16. Dywizja Zmechanizowana jest największym związkiem taktycznym w Polsce. Mówi major Magdalena Kościńska, rzecznik prasowy dywizji.

00:00 / 00:00

Dowództwo dywizji jest zlokalizowane w Olsztynie. W Braniewie stacjonuje 9. Brygada Kawalerii Pancernej, w Giżycku 15. Brygada Zmechanizowana, w Bartoszycach i Morągu 20. Brygada Zmechanizowana, w Węgorzewie 1. Mazurska Brygada Artylerii, w Gołdapi 15. Pułk Przeciwlotniczy i jeszcze w Elblągu 16. Pułk Logistyczny.

Wzmacnianie granicy z obwodem kaliningradzkim

Rok 2022 to nie tylko większa obecność wojska w regionie, ale także wzmocnienie ochrony granicy z rosyjskim obwodem kaliningradzkim. Prowadzone jest na dwa sposoby, a wszystko po to, by uniknąć powtórki sytuacji z granicy polsko-białoruskiej, gdzie reżim Łukaszenki wciąż próbuje przepchnąć na polską stronę nielegalnych migrantów. Sposób pierwszy to tymczasowa zapora na granicy. Będzie miała formę zasieków z trzech rzędów tzw. drutu ostrzowego. Wysokość zapory to 2,5 metra, szerokość – 3 metry. Powody jej budowy to otwarcie lotniska w Kaliningradzie dla samolotów z Afryki i Bliskiego Wschodu – tłumaczy wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Bartosz Grodecki.

00:00 / 00:00

Ta inwestycja praktycznie nie budzi politycznych sporów. Poseł Prawa i Sprawiedliwości Iwona Arent przekonuje.

00:00 / 00:00

Wtóruje jej poseł Nowej Lewicy Marcin Kulasek.

00:00 / 00:00

Straż Graniczna podaje, że zapora jest coraz dłuższa, ale służby nie udzielają dokładnych informacji na jej temat.

Drugi sposób na lepsze zabezpieczenie granicy z Rosją to tzw. perymetria, czyli system elektronicznych czujników i współpracujących z nimi kamer. Przetarg na ich zainstalowanie rozstrzygnięto w grudniu. Najważniejsze są czujniki ruchu – tłumaczy porucznik Straży Granicznej Anna Michalska.

00:00 / 00:00

Lokalizacja i dokładny zasięg czujników ruchu – to już tajemnica. Wiemy tylko, że budowa elektronicznej zapory ma kosztować ponad 370 milionów złotych. Perymetria ma być gotowa najpóźniej pod koniec lata bieżącego roku.

Szubienice

Rok 2022 to walka o olsztyńskie „szubienice”. Pomnik dłuta wybitnego polskiego rzeźbiarza Xawerego Dunikowskiego stanął w centrum Olsztyna w latach 50. ubiegłego wieku jako Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej. W latach 90. zmieniono nazwę na Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej i wpisano go do rejestru zabytków. Od tamtej pory budzi kontrowersje.

Zaraz po rosyjskiej napaści na Ukrainę zdanie w sprawie szubienic zabrał prezydent Olsztyna Piotr Grzymowicz. Wysłał do ministra kultury wniosek o wykreślenie pomnika z rejestru zabytków i przekonywał, że już nie chce go w mieście.

00:00 / 00:00

Minister wykreślenia odmówił, ale zaproponował dofinansowanie przeniesienia pomnika. I tu nastąpiła nagła zmiana podejścia ratusza. Po przeprowadzeniu sondażu wśród mieszkańców, prezydent doszedł do wniosku, że szubienice mają zostać.

00:00 / 00:00

Po kilku miesiącach, we wrześniu, zdanie zmienił więc i minister kultury. Wicepremier Piotr Gliński cofnął decyzję o wpisie pomnika do rejestru zabytków.

00:00 / 00:00

To sprawiło, że szubienice zaczęły podlegać ustawie dekomunizacyjnej i zgodnie z nią powinny zostać rozebrane. Miasto na razie ograniczyło się do usunięcia symboli sierpa i młota, ale to za mało – twierdzi prezes IPN doktor Karol Nawrocki.

00:00 / 00:00

Do sprawy – na mocy ustawy dekomunizacyjnej – włączył się wojewoda warmińsko-mazurski. Artur Chojecki wszczął procedurę, której finałem ma być nakaz rozbiórki pomnika.

00:00 / 00:00

Z takim podejściem nadal nie zgadza się miasto, prezydent Grzymowicz zapowiada, że będzie walczył o pomnik.

00:00 / 00:00

Ratusz przedłuża procedurę, zapowiada też, że jeśli wojewoda wyda w końcu nakaz, to miasto odwoła się do sądu.

Inwestycje w OZE

Skąd brać energię – to pytanie praktycznie stale towarzyszyło nam w roku 2022. W województwie warmińsko-mazurskim pojawiło się kilka bardzo ciekawych rozwiązań, wykorzystujących odnawialne źródła energii.

W Wielbarku zakończyła się budowa jednej z największych w Polsce farm fotowoltaicznych. Należy do Energi, będącej częścią grupy Orlen. Składa się z prawie 150 tysięcy paneli, jej łączna moc to 62 megawaty – będzie więc w stanie zasilać około 30 tysięcy domów.

W Wielbarku pojawił się też prywatny inwestor, który chce wybudować fabrykę wodoru. Wodór uznawany jest za potencjalne paliwo przyszłości, a także sposób na magazynowanie energii ze źródeł odnawialnych.

Jak to się stało, że Wielbark stał się atrakcyjny dla firm zajmujących się odnawialnymi źródłami energii? Burmistrz Grzegorz Zapadka wymienia kilka powodów.

00:00 / 00:00

Interesujące plany ma także powiat działdowski. Chce połączyć istniejące w nim indywidualne instalacje w spójny system, pozwalający wykorzystać prąd z OZE także wtedy, gdy nie świeci słońce i nie wieje wiatr – mówi starosta działdowski Paweł Cieśliński.

00:00 / 00:00

A jednym ze sposobów na to magazynowanie może być właśnie powiatowa fabryka wodoru. Z kolei w Lidzbarku Warmińskim powstaje ciepłownia, która dzięki odnawialnym źródłom być może pozwoli na niezależność energetyczną miasta.

Kolejny pomysł – w Głąbowie koło Rynu PKN Orlen zaczął budowę pierwszej w Polsce biometanowni, mającej produkować gaz z odpadów rolniczych. W odróżnieniu od klasycznych biogazowni, nie zużyje go jednak na miejscu, lecz wyśle dalej – wyjaśnia Grzegorz Juszczyk z firmy Orlen Południe.

00:00 / 00:00

Na koniec Szczytno i niemal całkowicie samowystarczalny blok. Wspólnota mieszkaniowa zaczęła kilka lat temu od pomp ciepła, żeby je zasilać, postawiła panele fotowoltaiczne. Tych na dachu było za mało, więc solarami oklejono także balkony – opowiada prezes wspólnoty mieszkaniowej Zbigniew Chrapkiewicz.

00:00 / 00:00

Dotychczas takie rozwiązania stosowano w budynkach jednorodzinnych – blok w Szczytnie udowadnia, że i na większą skalę jest to już możliwe.

Demografia na Warmii i Mazurach

Jest nas coraz mniej i jesteśmy coraz starsi. We wrześniu ubiegłego roku poznaliśmy wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań. Spis prowadzono w roku 2021 i niestety potwierdził on tendencje demograficzne, o których statystycy mówią od lat. W województwie warmińsko-mazurskim w tymże 2021 roku mieszkało 1 milion 375 tysięcy osób. To oznacza, że w ciągu dekady – od poprzedniego spisu powszechnego – w regionie ubyło 70 tysięcy osób. Czyli całkiem spore miasto.

Do tego jako społeczeństwo jesteśmy coraz starsi, czyli mamy coraz więcej osób w wieku emerytalnym w porównaniu do osób młodszych – mówi Marek Morze, dyrektor Urzędu Statystycznego w Olsztynie.

00:00 / 00:00

Te tendencje są zgodne z trendami dotyczącymi całej Polski, a w zasadzie całej Europy. I mówimy o tym w czasie, gdy liczba ludności całego świata – według szacunków ONZ – przekroczyła 8 miliardów.

Wracając do naszego województwa – najgorsza sytuacja demograficzna panuje w jego północnej i wschodniej części – mówi dyrektor Marek Morze.

00:00 / 00:00

Starosta braniewski Karol Motyka przyznaje, że to także zgodne z tym, co obserwowane jest od dłuższego czasu.

00:00 / 00:00

Ale są nieliczne gminy, które były zdecydowanie na plusie. Podolsztyńska Stawiguda znalazła się na pierwszym miejscu w kraju wśród gmin o najwyższym przyroście liczby mieszkańców – jej ludność w ciągu dekady zwiększyła się ponad dwukrotnie.

Tyle, że to potwierdzenie zjawiska tzw. suburbanizacji. Mieszkańcy miast przenoszą się do otaczających je wsi – głównym powodem są niższe ceny nieruchomości – jednak te osoby nadal są związane z miastami, tam pracują i często zawożą tam dzieci do szkół, a nie płacą już tam podatków – zwraca uwagę doktor Stefan Marcinkiewicz, socjolog z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

00:00 / 00:00

Na razie nic nie zapowiada odwrócenia tych trendów. Specjaliści prognozują dalszy spadek liczby mieszkańców naszego regionu.

 

Autor: A. Piedziewicz/M. Lewiński
Redakcja: M. Rutynowski

Więcej w region, Warmia i Mazury, podsumowanie roku
Wojna w Ukrainie – tym żył świat w 2022 roku

Poranny atak Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 wstrząsnął całym światem. Heroicznie walczących Ukraińców od samego początku wspierała niemal cała społeczność międzynarodowa. Choć od pierwszego ataku...

Zamknij
RadioOlsztynTV