Strona główna Radio Olsztyn
Posłuchaj
Pogoda
Olsztyn
DZIŚ: 14 °C pogoda dziś
JUTRO: 20 °C pogoda jutro
Logowanie
 

Zabytkowe cmentarze na Warmii i Mazurach. Jest ich ponad trzy tysiące

Cmentarz mennonicki. Fot.Karolina Manikowska

1 listopada to dzień, w którym odwiedzamy groby naszych bliskich. Ale to także dzień, w którym warto pamiętać o samych cmentarzach. Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego historycy zidentyfikowali ponad 3 tysiące cmentarzy. Większość to nekropolie ewangelickie na terenie Mazur.

Historyk Wiktor Knercer podkreśla – to miejsca, na które warto spojrzeć też pod kątem ich wpisania w lokalny krajobraz.

Były one często zakładane w miejscach atrakcyjnych krajobrazowo, na wzgórzach. Są powiązane widokowo z siedzibami – jak w Jełmuniu, gdzie cmentarz jest na wzgórzu, z otwarciem widokowym na tamtejszy dwór. Mamy powiązanie miejsca sacrum z miejscem, w którym żyją mieszkańcy

– podkreśla Wiktor Knercer.

W niektórych przypadkach cmentarze to także jedyna pozostałość po dawnych mieszkańcach. Tak jest na Żuławach, gdzie zachowało się kilka cmentarzy mennonickich. Wyznanie mennonickie to powstały w Holandii odłam protestantyzmu. Na Żuławach jego wyznawcy osiedlili się w XVI wieku. Od wieku XVIII mieli prawo do zakładania własnych nekropolii. Charakteryzowały się nagrobkami w kształcie pionowej stelli, były też bogato zdobione.

Pojawiał się na nich np. niespotykany zazwyczaj nigdzie indziej symbol motyla. Można go interpretować jako symbol nietrwałości życia. Ale można też – jako symbol doskonałości życia wiecznego

– mówi Karolina Manikowska z elbląskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie.

Mennonici zaczęli wyjeżdżać z Żuław pod koniec XVIII wieku. Pozostałych wysiedlono po 1945 roku.

Podobnie jest na terenie Puszczy Piskiej. Ukryte w lesie nagrobki to jedyne pozostałości po wsiach, jakie istniały na terenie Puszczy przed 1945 rokiem. Projekt „Zaginione Wioski Puszczy Piskiej” jest realizowany od 2009 roku, w tym roku we wrześniu odbyła się jego 4. edycja. Badacze odnaleźli i uczytelnili nagrobki przy dawnych wsiach Paski Wielkie i Paski Małe niedaleko Pisza.

Pracowaliśmy na miejscu z wykrywaczami metali, ale wcześniej grupa studentów z Niemiec przeszukiwała tamtejsze archiwa. Dzięki temu wiemy, kto dokładnie leżał na tych cmentarzach, ale też poznaliśmy historie mieszkańców nieistniejących już wsi. Np. człowieka, który był ubogi i został zastrzelony za kłusownictwo, bo na terenie Puszczy obowiązywał zakaz polowań”

– opowiada dr Marta Akincza z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, która brała udział w projekcie.

Posłuchaj audycji Andrzeja Piedziewicza

Autor: A. Piedziewicz
Redakcja:A.Podbielska

Więcej w zabytek, cmentarz, historyk
Zakończyła się kwesta na olsztyńskich cmentarzach. Zbierano na odrestaurowanie ogrodzeń rodzinnych grobowców

Na dwóch największych olsztyńskich cmentarzach trwała kwesta na rzecz ratowania starych nekropolii. Ponad 20 wolontariuszy zbierało pieniądze do puszek w Dywitach i przy ul. Poprzecznej. Wspierający...

Zamknij
RadioOlsztynTV