W Orłowie powstanie Panteon Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych

Na cmentarzu w Orłowie koło Wydmin spoczęli Żołnierze Niezłomni.Teraz powstanie tam panteon. Fot. M. Zbrożek

Gmina Wydminy ogłosiła konkurs na projekt Panteonu Niezłomnych Żołnierzy Wyklętych, który ma powstać w miejsce pochówku żołnierzy 3. Brygady Wileńskiej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.

Jak zapowiada wójt Wydmin Radosław Król, budowa panteonu rozpocznie się w tym roku na cmentarzu w Orłowie w powiecie giżyckim. W lutym pochowano tam szczątki 9 poległych żołnierzy 3. Brygady, które odnaleziono na dawnym polu bitwy pod Gajrowskimi. Zginęli 16 lutego 1946 roku w walce z oddziałami NKWD i UB.

„Zdecydowaliśmy się na budowę panteonu, żeby nadać miejscu pochówku tych żołnierzy odpowiedni charakter. To ważny element naszej lokalnej historii” – podkreśla wójt Radosław Król.

Konkurs na zaprojektowanie panteonu zostanie rozstrzygnięty pod koniec czerwca. Częścią tego upamiętnienia ma być metalowy krzyż, który stał kiedyś w miejscu prowizorycznego pochówku poległych na polu bitwy. Odsłonięcie panteonu zaplanowano w 70. rocznicę bitwy pod Gajrowskimi.

Wójt zapowiedział też, że zostanie odtworzony i oznakowany szlak bojowy 5. Brygady Wileńskiej w tej części Mazur. Jego zdaniem, nawet tak mała gmina jest w stanie zadbać o godne upamiętnienie Żołnierzy Wyklętych, co ma służyć patriotycznemu wychowaniu młodzieży.

Szczątki 9 żołnierzy podziemia narodowego odnalazła i ekshumowała jesienią ubiegłego roku Fundacja Niezłomni im. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. Według historyków, w nieznakowanych jamach grobowych na dawnym polu bitwy może jeszcze leżeć kolejnych 13 poległych. Tegoroczne poszukiwania, prowadzone w kilku wytypowanych miejscach, zakończyły się niepowodzeniem. Fundacja zamierza kontynuować te prace.

Badania identyfikacyjne odnalezionych szczątków prowadzi Instytut Genetyki Sądowej w Bydgoszczy, trwają też poszukiwania rodzin poległych. Na podstawie materiału genetycznego ustalono dotychczas tożsamość jednego z żołnierzy – dowódcy 2 plutonu Pogotowia Akcji Specjalnej brygady podporucznika Jana Boguszewskiego, ps. Bitny. W najbliższym czasie mogą być znane wyniki prac nad identyfikacją kolejnego – podporucznika Włodzimierza Jurasowa ps. Wiarus.

Pod Gajrowskimi na skraju Puszczy Boreckiej doszło do największej na Mazurach bitwy niepodległościowego podziemia z formacjami komunistycznymi. Podczas postoju na kwaterach główne siły – liczącej 130 żołnierzy brygady pod dowództwem kapitana Romualda Rajsa „Burego” – zostały zaskoczone przez obławę, w której uczestniczyło półtora tysiąca funkcjonariuszy NKWD, UB, KBW i MO. Kilka dni po bitwie ciała 9 z ponad 20 poległych Żołnierzy Wyklętych odnaleźli i pogrzebali mieszkańcy wsi. (PAP/Karp/as)