Opublikowany 10 lipca 2020
Olsztyn, Aktualności, Aplikacja mobilna, Działdowo, Iława

W Lubstynku upamiętnili 100. rocznicę plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu. W sobotę uroczystości odbędą się w Olsztynie

„Pamięci mieszkańców Warmii i Mazur oraz Ziemi Lubawskiej, którzy opowiedzieli się za przyłączeniem tych ziem do Polski”. Taki napis umieszczono na tablicy uroczyście odsłoniętej w Lubstynku.

Obok Napromka i Groszek to jedna z trzech miejscowości aktualnego województwa warmińsko-mazurskiego, przyłączona do Polski po plebiscycie w 1920 roku.

Jarosław Szarek, prezes Instytutu Pamięci Narodowej mówił w Lubstynku o sile niemieckiej propagandy. W jego ocenie bezwzględne działania Niemców były realną przyczyną klęski sprawy polskiej.

Pobicia, ten terror niemiecki organizowany przez bojówki, różne paramilitarne organizacje, przez zdemobilizowanych żołnierzy – to była codzienność tej ziemi. Z drugiej strony przychylność administracji niemieckiej.

W Lubstynku był także Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Jan Krzysztof Ardanowski.

To jest wydarzenie, które powinno nas nauczyć, jak nie postępować w przyszłości. Słabe państwo polskie atakowane w chwili największej próby dziejowej przez bolszewików, nie było w stanie udzielić żadnej pomocy. Czy rozumiemy, że jest potrzebne silne państwo, że musimy się opierać na własnej sile, na wspólnocie narodowej?

Jarosław Szarek podkreślał, że mieszkańcy tych ziemi wykazali się odwagą, za którą nawet 20 lat później płacili wysoką cenę.

W latach 1939-40 wielu działaczy plebiscytowych zapłaciło życiem. Byli zsyłani do obozów koncentracyjnych 20 lat później. Za to, że wtedy opowiadali się za Polską.

Krzysztof Kierski, z olsztyńskiej delegatury IPN, współautor otwartej w Lubstynku wystawy, mówił z kolei o innych orędownikach sprawy polskiej.

Są to np. księża. Mimo, że był zakaz ze strony ówczesnego biskupa warmińskiego agitowania na rzecz Polski, to jednak tacy księża jak Rudolf Nowowiejski – za to, że w okresie przedplebiscytowym oprowadzał po tych terenach Prus Wschodnich Stefana Żeromskiego i Jana Kasprowicza – został wydalony z diecezji.

Na uroczystościach w Lubstynku odczytano list od prezydenta Andrzeja Dudy.

W imieniu Rzeczpospolitej pochylam dzisiaj głowę ze czcią dla mieszkańców tych ziemi, którzy z pokolenia na pokolenie przekazywali wiarę w odzyskanie przez nasz naród własnego, suwerennego państwa

– napisał w liście prezydent Andrzej Duda.

Stwierdził, że orędownicy sprawy polskiej „pozostawili nam potomnym wzór miłości do Ojczyzny, który chcemy naśladować”. Prezydent wyraził też przekonanie, że ich wierność „pozostanie aktualną inspiracją dla współczesnych Rodaków”.

W Lubstynku odsłonięto tablicę upamiętniającą właśnie mieszkańców tych ziem głosujących w 1920 roku za Polską. Fundatorem tablicy jest Instytut Pamięci Narodowej, który w Lubstynku stworzył także wystawę plenerową. Główne uroczystości związane z setną rocznicą plebiscytu na Warmii i Mazurach odbędą się jutro w Urzędzie Wojewódzkim w Olsztynie.

Plebiscyt przeprowadzony 11 lipca 1920 na Warmii, Mazurach i Powiślu, był jednym z dwóch plebiscytów dotyczących Polski, wyznaczonych w 1919 roku w wersalskim traktacie pokojowym, kończącym I wojnę światową. Plebiscyt był dla Polski porażką, a większość terenów objętych głosowaniem pozostała w granicach Prus Wschodnich i Prus Zachodnich.