Opublikowany 27 kwietnia 2025
Elbląg, Aktualności, Aplikacja mobilna, Kultura, Radio Elbląg, Regiony

Elbląg napędzał kolej. 165 lat temu powstała tu pierwsza lokomotywa

Lokomotywa z Schichau. Fot. M. Stankiewicz

165 lat temu w elbląskiej fabryce Ferdinanda Schichaua zbudowano pierwszą lokomotywę na zamówienie Pruskiej Kolei Wschodniej. Do 1945 roku w elbląskich zakładach wybudowano około 4 tysięcy 300 lokomotyw. Eksploatowano je jeszcze wiele lat po wojnie.

Elbląska fabryka lokomotyw Schichau dostarczyła w kwietniu 1860 roku pierwszy parowóz o nazwie Fulda zbudowany na zamówienie Pruskiej Kolei Wschodniej łączącej Berlin z Prusami Wschodnimi. Data dostawy przypadła w roku otwarcia jej strategicznie ważnego odcinka z Królewca do granicznej stacji Ejtkuny. To nie był przypadek, bo ta pierwsza w prowincji magistrala kolejowa otwierała nową epokę w gospodarczym rozwoju kraju. Znakomicie wyczuwał to przemysłowiec Ferdinand Schichau

– podkreślił Wojciech Kujawski, krajoznawca i wydawca książek o tematyce regionalnej.

Stocznia Schichaua w Elblągu rozpoczęła działalność w 1854 roku, dwa lata po tym, jak dotarła tam kolej żelazna. W 1857 roku Kolej Wschodnia zbliżyła się do granicy z Rosją i jej potencjał mógł być w pełni wykorzystany. Schichau dostrzegł w tym szansę i postanowił zająć się budową lokomotyw.

Jak zaznaczył Wojciech Kujawski, początkowo lokomotywy Schichaua budowane były w zakładzie leżącym przy stoczni, na północ od starówki. Była to niekorzystna lokalizacja, ponieważ oddalenie od linii kolejowej wymagało transportu gotowych wyrobów ulicami miasta.

15 marca 1869 roku przemysłowiec kupił parcelę w dzielnicy Tretinkenhof w bezpośrednim sąsiedztwie dworca kolejowego, na której stanęły budynki fabryczne zaprojektowane z myślą o tym, że w ciągu roku zbudowanych zostanie 100 lokomotyw. Rekordowy okazał się rok 1918, w którym zbudowano 128 parowozów.

Schichau był pionierem w dziedzinie silników sprzężonych, które stosował w przemyśle stoczniowym. W 1880 roku jego fabryka w Elblągu jako pierwsza w Niemczech zbudowała lokomotywy z tym typem napędu. Później stosowano też innowację, jaką były parowozy na parę przegrzaną.

W 1899 roku, trzy lata po śmierci Schichaua, elbląski zakład opuściła tysięczna lokomotywa. Wyprodukowanie kolejnego tysiąca świętowano w 1912 roku, a do czasu wygaszenia produkcji w styczniu 1945 roku w elbląskiej fabryce zbudowano łącznie około 4 tysięcy 300 lokomotyw. Eksploatowano je jeszcze wiele lat po II wojnie światowej.