Dziś mija 101. rocznica plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu

Fot. Przemysław Getka

101 lat temu, 11 lipca 1920 roku, na Warmii, Mazurach i Powiślu przeprowadzono plebiscyt, który zgodnie z traktatem wersalskim kończącym I wojnę światową miał określić państwową przynależność tych ziem. Uczestnicy głosowania mieli zdecydować, czy chcą mieszkać na terenie Polski czy Niemiec.

W plebiscycie zdecydowana większość mieszkańców opowiedziała się za przyłączeniem spornych terenów do Niemiec. Po stronie polskiej opowiedziało się zaledwie 16 tysięcy osób, czyli nieco ponad 3 procent głosujących. W efekcie przy podziale, który przeprowadzono 27 sierpnia, Polsce przyznano tylko 3 mazurskie wsie, 5 na Powiślu i koryto Wisły.

Niemcy od początku mieli dużą przewagę na terenach plebiscytowych. Kontrolowali policję i władzę administracyjną, dzięki temu mogli nie tylko skuteczniej prowadzić agitację, ale także utrudniać działania Polaków. Do tego niemieckie bojówki paramilitarne zastraszały ludność polską, dopuszczając się wobec niej aktów terroru. Na korzyść Niemców działały też względy wyznaniowe – miejscowa ludność w większości była związana z Kościołem protestanckim.

W wyniku plebiscytu Polsce przyznano miejscowości Groszki, Lubstynek i Napromek na Mazurach oraz Bosztych, Kramarowo, Janowo, Nowe Lichnowy i Małe Pólko na Powiślu.

Olsztyn, który przed rozbiorami znajdował się w granicach Rzeczypospolitej, pozostał po stronie niemieckiej. W Elblągu, który także należał do Polski w XVIII wieku, plebiscytu w ogóle nie przeprowadzono.

Autor: W. Chromy/ IAR
Redakcja: A. Chmielewska