Święto Wojska Polskiego w rocznicę Bitwy Warszawskiej. Posłuchaj archiwalnych wspomnień uczestników „Cudu nad Wisłą”
Bitwa warszawska – piechota polska. Fot. ze zbiorów Centralnego Archiwum Wojskowego
Mija 99 lat od Bitwy Warszawskiej, nazywanej też „Cudem nad Wisłą”. Od 1992 roku Święto Wojska Polskiego obchodzone jest 15 sierpnia w rocznicę bitwy. Warmińsko-mazurskie obchody święta odbędą się w niedzielę.
W Bitwie Warszawskiej zginęło 4,5 tysiąca polskich żołnierzy. Straty sowietów wyniosły około 25 tysięcy i 60 tysięcy wziętych do niewoli. Wygrana zapewniła naszemu państwu niepodległość na blisko 20 lat i uchroniła Europę Zachodnią przed rewolucją komunistyczną. Była to jedna z 18. bitew, które zdecydowały o losach świata. Jest też nazywana „Cudem nad Wisłą”, ze względu na spektakularne zwycięstwo nad przeważającymi siłami sowietów.
Kluczową rolę odegrał manewr, przeprowadzony przez Naczelnego Wodza Wojska Polskiego Józefa Piłsudskiego, oskrzydlający Armię Czerwoną. Było to kontruderzenie znad Wieprza – na tyły Frontu Zachodniego wojsk bolszewickich walczących o Warszawę, przy jednoczesnym związaniu głównych sił wroga na przedpolach stolicy.
W nagraniach Radia Wolna Europa zachowały się wspomnienia uczestników walk, między innymi generała Tadeusza Malinowskiego, szefa sztabu 2. Dywizji Piechoty Legionów. W 1970 roku opowiadał o spotkaniu z Józefem Piłsudskim, kiedy to dowódcy odbierali rozkazy.
Symbolem bitwy stał się młody ksiądz Ignacy Skorupka, kapelan Armii Ochotniczej, który w czasie walk towarzyszył żołnierzom swojego pułku. Zginął 14 sierpnia pod Ossowem, udzielając ostatniego namaszczenia ciężko rannemu żołnierzowi. Ostatnie chwile kapelana wspominał w Radiu Wolna Europa generał Mieczysław Słowikowski, w 1920 – porucznik, dowódca batalionu w 36. Pułku Piechoty Legii Akademickiej, w którym służył ksiądz.
Krwawe walki na przedmieściach stolicy trwały kilka dni – wspominał Antoni Skiba, oficer 1. Pułku Szwoleżerów imienia Józefa Piłsudskiego. Zakończyły się sukcesem, czyli rozgromieniem kawalerii nieprzyjaciela.
Słynny manewr Wojska Polskiego na tyły Armii Czerwonej wspominał w 2004 roku najstarszy weteran Bitwy Warszawskiej – kapitan Stanisław Wycech – zmarł w 2008 roku w wieku 106 lat. Cztery lata wcześniej udzielił wywiadu, w którym mówił o ogromnym poświęceniu i wysiłku żołnierzy.
Dzięki odwadze, poświęceniu i znakomitej taktyce, polskim wojskom udało się zatrzymać armię sowiecką pod Warszawą. Mieczysław Lisiewicz, oficer sztabu generała Władysława Sikorskiego, wspominał w audycji Radia Wolna Europa w 1970 roku końcową fazę bitwy. Mówił, że początkiem klęski Rosjan było wyparcie ich z okolic Pułtuska.
Polskie zwycięstwo w Bitwie Warszawskiej i znaczenie tego starcia było pomniejszane przez komunistyczną propagandę po II wojnie światowej. Zmieniło się to po przemianach demokratycznych. Od 1992 roku 15 sierpnia jest ponownie obchodzone Święto Wojska Polskiego. Sejm przywrócił tę tradycję, datującą się od 1923. Święto wojska obchodzono 15 sierpnia w II Rzeczpospolitej, potem w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie, w oddziałach Państwa Podziemnego, a także w Wojsku Polskim utworzonym na froncie wschodnim.
Polskie plakaty propagandowe z 1920 roku
Sowiecki plakat propagandowy z 1920
Redakcja: IAR/B.Świerkowska-Chromy
