Strona główna Radio Olsztyn
Posłuchaj
Pogoda
Olsztyn
DZIŚ: 14 °C pogoda dziś
JUTRO: 20 °C pogoda jutro
Logowanie
 

Dziś święcimy pokarmy. Co powinno znaleźć się w koszyczku?

Wielkanocna święconka

Ważnym elementem polskiej tradycji wielkanocnej jest koszyczek z pokarmami do poświęcenia, czyli tzw. święconka. W koszyczku powinien znaleźć się chleb, jajka, mięso, sól oraz baranek np. z czekolady. Święcąc pokarmy nadajemy temu, co jest codziennością, charakter uroczysty.

Wielkosobotni poranek to taka piękna tradycja przynoszenia do kościoła pokarmów wielkanocnych. Pokarmów, które są niezbędne do życia dlatego, podczas największych świąt, my je poświęcamy, czyli nadajemy temu co jest codziennością, charakter uroczysty – podkreśla ks. Przemysław Góra – duszpasterz młodzieży archidiecezji łódzkiej.

Tradycja święcenia pokarmów w Wielkanoc sięga VIII wieku, ale zwyczaj ten dotarł do Polski znacznie później, dopiero w XIV wieku. Początkowo znacznie różniła się od współczesnej. Zwyczaj obchodzony był bowiem w domach i dworkach szlacheckich. Ponieważ poświęcone musiało być wszystko, co miało znaleźć się na świątecznym stole. Święcono szynkę, kiełbasę, słoninę, całe prosięta, sery, jaja, chleb, ciasta, ryby, miód, ale także wino i liczne dodatki.

Dziś zwyczaje uległy zmianie. Przede wszystkim liczba święconych pokarmów nie jest tak duża, a obrzęd został przeniesiony do kościoła. Zawartość wielkanocnego koszyka może się różnić w zależności od regionu.

W koszyku wielkanocnym powinny znaleźć się następujące pokarmy:

  • Chleb – podstawowy pokarm, który w tradycji chrześcijańskiej symbolizuje Ciało Chrystusa, a we wszystkich kulturach jest pokarmem niezbędnym do życia. Jest również symbolem godności człowieka. Włożony do koszyczka ma gwarantować dobrobyt i pomyślność
  • Pieprz i sól – dla chrześcijan symbolizuje sedno życia i prawdy, stąd też mówimy o „soli ziemi” – tak Jezus nazwał swoich uczniów, wybrańców. Sól chroni przed zepsuciem i symbolizuje oczyszczenie i prawdę. Dawniej wierzono, że odstrasza złe moce i siły nieczyste.
  • Jajko – symbol odradzającego się życia, zmartwychwstania i zwycięstwa nad śmiercią. Jajka to również oznaka płodności. Dawniej wierzono, że dzielenie się jajkiem umacniania więzi rodzinne i korzystnie wpływa na relacje między najbliższymi. Z czasem oprócz zwykłych jajek w koszyczkach zaczęły pojawiać się pisanki. Ich malowanie wywodzi się z pogańskiego święta Jare, które rozpoczyna wiosnę. Pierwsze pisanki były zdobione za pomocą gorącego wosku.
  • Chrzan – symbolizuje siłę fizyczną i witalność. To także symbol pokonania goryczy męki Zbawiciela. Umieszczony w koszyczku ma zapewnić zdrowie, sprawność i wspomagać skuteczność innych święconych pokarmów.
  • Ser – zapewnia harmonię i zgodę między człowiekiem a siłami przyrody. Ma również zapewnić rozwój stada zwierząt domowych.
  • Wędlina – oznacza dobrobyt i zamożność rodziny. Ma zagwarantować zdrowie i dostatek. Do święconki wkłada się głównie wyroby wieprzowe – kawałek szynki lub kiełbasy (często własnego wyrobu).
  • Ciasto – nawiązuje do Jezusa Chrystusa i Baranka Paschalnego.

Sam koszyczek zwykle jest wiklinowy, wyścielony białą serwetką i przyozdobiony gałązkami bukszpanu, będącego symbolem nadziei na zmartwychwstanie. Święconka powinna składać się z siedmiu elementów. Wedle tradycji – to zapewni nam szczęście i dostatek.

Aspekt duchowy święconki

Każdy element święconki musi mieć głęboką podstawę i przesadą jest wkładanie do koszyczków np. zabawek. Święconkę trzeba stworzyć z takich pokarmów, żeby ją spożyć w wielkanocny posiłek.

Jeśli to nie ma głębokiej symboliki, to po co ja mam to włożyć? Każdy element święconki musi mieć bardzo głęboką podstawę, bardzo głęboką treść, a wkładanie dodatkowych elementów jest nieuzasadnione – zaznaczył ks. Góra i dodał, że powinniśmy zwracać uwagę na aspekt duchowy, a dzisiaj koszyczki często mają formą przesadzoną.

– Myślę, że ten czas, kiedy mamy tylu wiernych w kościele, dla nas kapłanów, którzy błogosławimy w imieniu Kościoła te pokarmy, to powinna być też szansa, aby właśnie podkreślać sens, znaczenie i treść koszyczka wielkanocnego. – podkreślił ks. Przemysław Góra.

Święcenie pokarmów na Warmii
Na Warmii jest to jednak dosyć nowy zwyczaj – zadomowił się tu dopiero po drugiej wojnie światowej. O szczegółach związanych z Wielką Sobotą na terenach Warmii opowiada etnograf Marta Żebrowska.

00:00 / 00:00

Warto też pamiętać, że tradycyjnie post był ściśle przestrzegany. Przed Wielkanocą nie tylko nie jedzono mięsa, ale nawet tłuszczy zwierzęcych.

(pap/A. Skrago/Ł.Węglewski)

Więcej w Wielkanoc, święconka
Łukasz Ruch: Niedziela Wielkanocna na Warmii była wytchnieniem po 40 dniach postu

Jak wyglądały Święta Wielkanocne na Warmii? Czy przygotowywano święconkę? I kiedy - jeśli w ogóle - przychodził zając z prezentami? Mówił o tym w Bliższych Spotkaniach...

Zamknij
RadioOlsztynTV