Dr hab. Karol Sacewicz: W 1945 roku polscy żołnierze walczyli do końca
Doktor Karol Sacewicz – naczelnik olsztyńskiej delegatury Instytutu Pamięci Narodowej. Fot. BSC
– Żołnierz polskich sił zbrojnych na zachodzie był w zwycięskim obozie, a zarazem miał poczucie zdrady i okłamania. Zwyciężyliśmy, ale mieliśmy największe straty osobowe, a znaczna część naszego terytorium znalazła się pod sowiecką okupacją – mówił profesor Karol Sacewicz, naczelnik delegatury olsztyńskiej Instytutu Pamięci Narodowej.
Dziś obchodzimy 73. rocznicę zakończenia II Wojny Światowej. Przez wiele lat w szkołach uczono jednak, że koniec wojny nastąpił nie 8, a 9 maja. Jak wyjaśnia w Porannych Pytaniach Karol Sacewicz, odpowiedzialne za to są strefy czasowe.
Czasy moskiewski i środkowoeuropejski decydowały o pewnych przesunięciach tego święta. Jednak nie jest to jedyny powód. Niepośrednią rolę odegrała tu wielka polityka. Państwo niemieckie podpisało akt kapitulacji dwukrotnie. Po raz pierwszy miało to miejsce 7 maja w godzinach nocnych. Ustalono, że działanie wojenne ustaną 8 maja po godzinie 23. Okazało się, że w tym spotkaniu nie brał udziału wysoki rangą przedstawiciel Armii Czerwonej. W wyniku nacisku Józefa Stalina, podpisano kolejny akt kapitulacji. Było to w godzinach wieczornych 8 maja, a w Moskwie rozpoczynał się już kolejny dzień. Dla zachodu datą zakończenia wojny jest 8 maja, a dla państw funkcjonujących w czasie moskiewskim – 9 maja
Atmosfera podpisania aktu kapitulacji zwiastowała w najbliższych latach pogorszenie się stosunków między aliantami. – To nie była koalicja z miłości – zwracał uwagę Karol Sacewicz i dodał:
Było to sojusz z wyboru. Związek Sowiecki od początku wojny był jednym z najwierniejszych sojuszników Adolfa Hitlera. Chwilę przed agresją niemiecką na ZSRR w 1941 roku, sowieci wspierali materialnie III Rzeszę. Później Związek Radziecki został przymuszony do wspierania Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Dopóki istniała III Rzesza, to koalicja aliantów działała sprawnie. Kiedy jednak państwo Hitlera upadło, rozpoczęła się nowa gra o wpływy. Starzy sojusznicy stawali się nowymi wrogami.
Jaki był los wojsk polskich na zachodzie po podpisaniu aktu kapitulacji przez Rzeszę Niemiecką?
Był to los tragiczny już po konferencji jałtańskiej, zwłaszcza dla żołnierzy pochodzących z Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej. Okazało się, że część naszych ziem znajdzie się poza granicami powojennej Polski. Kiedy państwem zaczęli rządzić komuniści, wiele osób nie miało po co wracać do ojczyzny. Polski żołnierz na zachodzie bije się jednak do końca. W lutym 1945 roku nie odpuścił działań przeciwko Niemcom, a także bił się m.in. o Bolonię. Aktywne było również polskie lotnictwo i marynarka wojenna. W walkach w Berlinie uczestniczyły jednostki Pierwszej Armii Wojska Polskiego. Żołnierz polskich sił zbrojnych na zachodzie wychodził z wojny z jednej strony w obozie zwycięskim, z drugiej z poczuciem zdrady i okłamania. Zwyciężyliśmy, ale mieliśmy największe straty osobowe, a znaczna część naszego terytorium znalazła się pod sowiecką okupacją
– mówił.
Dla wielu Polaków 2 maja, czyli święto flagi jest bardzo istotnym dniem. 2 maja to również dzień, kiedy żołnierze Ludowego Wojska Polskiego zetknęli na Reichstagu biało-czerwoną flagę.
Należy pamiętać, że Wojsko Polskie, które powstawało w 1943 roku na terenie Związku Sowieckiego, a później Druga Armia Wojska Polskiego, która powstawała na Lubelszczyźnie, były inicjatywami komunistycznymi (…). Samo zawieszenie flagi przez żołnierzy Pierwszej Armii Wojska Polskiego było symboliczne. Oni również bili się o Polskę, mimo iż mieli sowieckich komendantów i nadzorców
– zaznaczył naczelnik olsztyńskiej delegatury Instytutu Pamięci Narodowej.
Posłuchaj rozmowy z profesorem Karolem Sacewiczem
Redakcja: A. Dybcio
