Oświadczenie IPN: „szubienice” powinny zniknąć z przestrzeni publicznej Olsztyna

Fot. D. Grzymska

Instytut Pamięci Narodowej w Olsztynie wydał oświadczenie w związku z ostatnimi wydarzeniami przed Pomnikiem Wdzięczności Armii Czerwonej, obecnie funkcjonującym pod nazwą Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej. Ostatnio rosyjska delegacja i przedstawiciele jednego ze stowarzyszeń złożyli tam kwiaty.

Odbieramy to jako kolejną próbę zatarcia rzeczywistego obrazu sowieckiego imperializmu(…) Na takie działania nie było i nie ma zgody Instytutu Pamięci Narodowej

– czytamy w oświadczeniu.

Tzw. szubienice należy całkowicie i bezpowrotnie usunąć z przestrzeni publicznej – powiedział Radiu Olsztyn szef olsztyńskiej delegatury IPN, prof. Karol Sacewicz.

Uważamy, że składanie kwiatów powinno odbywać się na cmentarzach żołnierzy Armii Czerwonej. Natomiast tu – w naszym mniemaniu – były działania bardzo prowokacyjne. Jest to kolejny dowód na to, że żadna przebudowa tego pomnika nie powinna mieć miejsca, ale powinny zostać podjęte działania w celu jego całkowitego, bezpowrotnego usunięcia z przestrzeni publicznej Olsztyna. Nasze oświadczenie zmierza w tym kierunku, aby tzw. szubienice, Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej, czyli obiekt propagandowy, w końcu zniknął z przestrzeni publicznej naszego cudownego miasta Olsztyna

– mówił.

Posłuchaj wypowiedzi

Oświadczenie IPN

Oświadczenie Instytutu Pamięci Narodowej w związku z wydarzeniami pod sowiecko-komunistycznym obiektem propagandowym w Olsztynie

 

18 lutego 2025 r., ponad 70 lat po odsłonięciu Pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej w Olsztynie, delegacja rosyjska wraz z przedstawicielami jednego ze stowarzyszeń złożyli kwiaty pod sowiecko-komunistycznym obiektem propagandowym. Odbieramy to jako kolejną próbę zatarcia rzeczywistego obrazu sowieckiego imperializmu, próby stworzenia iluzji altruistycznej „pomocy” Armii Czerwonej Polsce i Polakom w latach II wojny światowej, próby wymazania z pamięci sowieckiej agresji, sowieckich zbrodni, skolonizowania przez Moskwę powojennej Polski. Na takie działania nie było i nie ma zgody Instytutu Pamięci Narodowej.

Wydarzenie to dobitnie pokazuje, że ów sowiecko-komunistyczny obiekt propagandowy (nie, jak wielu stara się go nazywać, pomnik Xawerego Dunikowskiego) zgodnie z jego pierwotnym znaczeniem „Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej” należy całkowicie i bezpowrotnie usunąć z przestrzeni publicznej. Dopóki to nie nastąpi, dopóki będzie on trwał w Olsztynie w jakiejkolwiek postaci lub formule będzie on elementem wykorzystywanym w prowadzonej przez Rosję wojnie kognitywnej. W imię polskiej racji stanu, w imię szacunku dla polskich bohaterów, w imię przyzwoitości wobec ofiar sowieckich zbrodni ten obiekt propagandowy musi być usunięty.

Komunistyczne władze powojennej Polski 21 lutego 1954 r. odsłoniły „Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej”, tj. obiekt propagandowy, którym wyrażano „wdzięczność” sowieckim nadzorcom. Była to „wdzięczność” za narzucenie powojennej Polsce komunistycznych rządów, za prześladowanie i mordowanie polskich patriotów, za dopuszczenie do władzy ludzi spod znaku Polskiej Partii Robotniczej, późniejszej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, którzy deptali polską suwerenność, tradycje, polski gen wolności w imię służby obcemu państwu i antypolskiej ideologii, jaką był, niesiony na bagnetach przez Armię Czerwoną, komunizm.

Sowiecki obiekt propagandowy trwał przez lata komunistycznych rządów. Niestety ostał się również w odrodzonej i demokratycznej Rzeczypospolitej Polskiej pod zmienioną nazwą jako „Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej”. I „straszy w mieście” nadal. Instytut Pamięci Narodowej od lat podejmuje liczne działania edukacyjne, naukowe i informacyjne nie tylko w celu przypominania prawdy historycznej na temat tego obiektu, ale również w celu całkowitego usunięcia z przestrzeni publicznej tego postsowieckiego monumentu. Czynimy to uznając, że w niepodległej Ojczyźnie należy upamiętniać i oddawać hołd polskim bohaterom, ludziom prawym i sprawiedliwym, instytucjom i organizacjom, działającym na rzecz niepodległej i suwerennej Polski, nie zaś armiom, które niosły Polakom zniewolenie, zagładę i zatracenie.

Niedaleko tego obiektu, nazywanego szubienicami znajduje się pomnik poświęcony żołnierzom Armii Krajowej, a na olsztyńskim areszcie śledczym umieszczona jest tablica poświęcona „bohaterom polskiego podziemia antykomunistycznego przetrzymywanym i represjonowanym w tym gmachu przez komunistyczny aparat terroru”. Paradoksalnie obok tak ważnych instalacji memoratywnych, ważnych dla polskiej historii i zbiorowej pamięci, wciąż doskonale widoczny jest obiekt propagandowy poświęcony tym, którzy polskich bohaterów z niepodległościowego podziemia, Żołnierzy Niezłomnych, więzili i mordowali. Ten paradoks, w postaci dalszego istnienia tego obiektu niesie za sobą poważne niebezpieczeństwo prowokacji i uderzania w polską pamięć historyczną.

dr Marek Jedynak
dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku

dr hab. Karol Sacewicz, prof. UWM
naczelnik Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Olsztynie

Autor: K. Kantor
Redakcja: A. Niebojewska