Czarny piątek w Elblągu. Miasto upamiętnia dramatyczne wydarzenia Grudnia’70 i ich ofiary

Pacyfikacja demonstracji przez milicję w grudniu 1970. Kadr z filmu pt. Czarny Czwartek

W Elblągu zakończą się uroczyste obchody upamiętniające 50. rocznicę Grudnia 70. Dla mieszkańców miasta Czarny Piątek ma symboliczny wymiar.

50 lata temu, 18 grudnia 1970 roku, podczas Rewolty Grudniowej w centrum miasta został zastrzelony przez milicjanta 22-letni kierowca Marian Sawicz. Był przypadkową ofiarą ulicznych bitew protestujących robotników z milicją i wojskiem. Sam nie brał w tym udziału. W Boże Narodzenie miał wziąć ślub, jego narzeczona spodziewała się dziecka.

Marian Sawicz zajęty był przygotowaniami do ślubu. Wpadł tylko na zupę pomidorową do baru przy ul. 1 Maja. Kiedy wychodził po obiedzie dosięgła go kula. Na ulicy było pełno ludzi – wspomina jego siostra Hanna Haufa. Na schodkach zobaczył go kolega i wyciągnął rękę na powitanie. Wtedy padł strzał. Ich ręce się już nie spotkały…

Strzał był pojedynczy i padł z milicyjnej nyski, którą jechała grupa uzbrojonych funkcjonariuszy- opowiadał świadek tragedii. Dziś nie nie pewności czy milicjant celowo strzelił w tę grupę ludzi, czy może to tragiczny finał strzelania ostrzegawczego.

Pogrzeb Mariana Sawicza odbył się w nocy 20 grudnia bez obecności rodziny. Dzień jego śmierci jest, od lat, symboliczną rocznicą obchodów upamiętniających wszystkie ofiary Grudnia ‘70.

Wspomnienia zebrała Mira Stankiewicz

Trzy dni wcześniej w Gdańsku zginął sanitariusz Waldemar Rebinin, a 17 grudnia na dworcu w Gdyni stoczniowiec Zbyszek Godlewski. Wszyscy trzej pochowani zostali na cmentarzu Agrykola w Elblągu. Ich nazwiskami nazwano skwer i sąsiadujące z nim uliczki przy Pomniku Ofiar Grudnia 70. Właśnie tan odbędą się główne uroczystości.

O godzinie 13 0twarto wystawę przygotowaną przez Instytut Pamięci Narodowej w czterech miastach, które były miejscami protestów, taka sama jak te w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie. W Elblągu staęła też specjalna wystawa, przygotowana już na 40-lecie protestów – wyjaśnia Mirosław Golon, dyrektor IPN w Gdańsku.

Uroczystości w centrum miasta poprzedziło złożenie kwiatów na grobach Waldemara Rebinina, Zbyszka Godlewskiego i Mariana Sawicza, którzy spoczywają na cmentarzu Agrykola w Elblągu. Obchody zakończy wieczorna msza w intencji Ofiar Grudnia’ 70.

Marian Sawicz zginął 18 grudnia 1970 roku w Elblągu

Elbląg. Czołgi na pl. Jedności Narodu (obecny pl. Konstytucji) przed gmachem sądu. 17 lub 18 grudnia 1970 r.

Autor: M.Stankiewicz
Redakcja: B.Świerkowska-Chromy