Boże Narodzenie u wiernych obrządków wschodnich. „To święta ze łzami w oczach”
Fot. J. Chrunik
Ten dzień świąt Bożego Narodzenia jest poświęcony Przenajświętszej Bogurodzicy i nosi nazwę „synaksa”, co oznacza zgromadzenie ku Jej czci. W świątyniach jest odprawiana liturgia świętego Jana Złotoustego.
Pierwszy świąteczny tydzień Bożego Narodzenia jest obchodzony przez grekokatolików i prawosławnych bardzo radośnie. To jedyne święto w roku, poza Wielkanocą, które całkowicie znosi post. Wielu wiernych uczestniczy w świątecznych liturgiach.
Boże Narodzenie trwa trzy dni
W ten sposób podkreśla się udział Trójcy Świętej w zbawieniu człowieka. Trzeciego dnia (9 stycznia) wspominany jest pierwszy męczennik – Święty Stefan, który oddał życie za Chrystusa. Tradycyjnie w Święta Bożego Narodzenia zarówno w cerkwiach, jak i w domach ustawia się choinki. Świąteczne dni to czas rodzinnych spotkań i kolędników, wędrujących z gwiazdą od domu do domu.
Wczorajsze uroczystości skupiały się na głównym wydarzeniu, czyli przyjściu na świat Jezusa, natomiast dzisiaj w centrum uwagi jest Święta Rodzina, a zwłaszcza Matka Boża
– mówi proboszcz olsztyńskiej parafii greckokatolickiej ks. Jan Hałuszka.
Fot. J. Chrunik
Okres bożonarodzeniowy w obrządkach wschodnich trwa do 19 stycznia, do święta Chrztu Pańskiego. Do ustalania dat większości świąt religijnych, w tym także Bożego Narodzenia, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny używa kalendarza juliańskiego. Według danych polskiej Cerkwi, ten kalendarz stosuje ponad 90 procent parafii prawosławnych w kraju.
Jak mówi Jarosława Chrunik z redakcji ukraińskiej Radia Olsztyn, w obliczu wojny w Ukrainie to najsmutniejsze święta na przestrzeni ostatnich lat.
To święta ze łzami w oczach dlatego, że trudno jest nie pamiętać o tych, którzy spędzą ten świąteczny czas w okopach myśląc o swojej rodzinie. Nie chcę nawet wyobrażać sobie co oni czują w danym momencie. Boże Narodzenie to są święta bardzo rodzinne, a ich żony i dzieci są w obcym kraju. Będą wspominały domy, których już nie ma, mężów i ojców, których często też już nie ma bo zginęli.
Fot. J. Chrunik
Część mieszkających w regionie uchodźców wojennych z Ukrainy obchodzi właśnie teraz Święta Bożego Narodzenia. Niektórzy obchodzili święta razem z polskimi katolikami.
W województwie warmińsko-mazurskim istnieje kilkanaście parafii prawosławnych. Działają w Olsztynie, Elblągu, Kętrzynie, Mrągowie, Braniewie, Ornecie, Pasłęku, Korszach, Lidzbarku Warmińskim, Węgorzewie, Górowie Iławeckim i Wojnowie. W regionie duża społeczność ukraińska mieszka m.in. w okolicach Bań Mazurskich, Górowa Iławeckiego, Pasłęka i Elbląga. Są potomkami przesiedlonych w ramach Akcji Wisła Ukraińców. Są wyznania grekokatolickiego i zgodnie z kalendarzem juliańskim świętują właśnie Boże Narodzenie.
Fot. J. Chrunik
Największe w Polsce wspólnoty wyznawców prawosławia żyją w regionie północno-wschodnim, na terenie prawosławnych diecezji: białostocko-gdańskiej oraz warszawsko-bielskiej. Zgodnie z danymi Małego Rocznika Statystycznego Polski 2021, w Polsce mieszka prawie 504 tysiące wyznawców prawosławia. Kościół greckokatolicki (obrządek bizantyjsko-ukraiński) liczy 55 tysięcy wiernych.
Niektórzy polscy prawosławni obchodzą święta zgodnie z kalendarzem gregoriańskim, czyli oficjalnym, podobnie jak katolicy. Tak jest zwłaszcza w dużych miastach. Na Białostocczyźnie natomiast, gdzie mieszka większość prawosławnych, pozostał dawny obyczaj świętowania według kalendarza juliańskiego, czyli 13 dni później niż katolicy. W tym czasie święta obchodzą także niektóre parafie grekokatolickie i obrządku ormiańskiego oraz starowierzy, zwani też starowiercami, zamieszkujący głównie Suwalszczyznę. Różnice w terminie obchodzenia Bożego Narodzenia i innych świąt wynikają z faktu, że Kościół prawosławny nie przyjął reformy kalendarza, wprowadzonej przez Grzegorza XIII w 1582 roku.
Prawosławie jest jednym z trzech głównych, obok katolicyzmu i protestantyzmu, odłamów chrześcijaństwa. Jest też największym na Wschodzie Kościołem, który ukształtował się i początkowo rozwijał w imperium bizantyjskim oraz w krajach znajdujących się pod wpływem kultury bizantyjskiej. Kościoły wschodnie to także: koptyjski, etiopski, chaldejski, jakobicki i ormiański.
Fot. J. Chrunik
Redakcja: B. Świerkowska-Chromy za J. Chrunik/AP
