Znani i lubiani, których już nie ma z nami. Wspomnienie o zmarłych w minionym roku

Początek listopada to czas, kiedy wspominamy tych, którzy w minionym roku odeszli z tego świata. Wśród nich byli politycy, ludzie kultury, sportu, naukowcy, lekarze. Przy okazji uroczystości Wszystkich Świętych i Dnia Zadusznego przypominamy osoby, które pożegnaliśmy w ostatnich 366 dniach. Pozostaną zawsze w naszej pamięci.

7 listopada 2023 r. zmarł Krzysztof Jaślar, miał 76 lat.

Popularność zdobył dzięki występom w kabarecie Tey. W 1974 r. odszedł z kabaretu z powodu objęcia ich twórczości całkowitą cenzurą. Po latach wrócił, a w ostatnich latach występował z Zenonem Laskowikiem. Był także dziennikarzem sportowym.

12 listopada 2023 r. odeszła Helena Pilejczyk, miała 92 lata.

Helena Pilejczyk była jedną z najlepszych w historii polskich panczenistek. Jej kariera sportowa była pełna sukcesów. Ten największy odnotowała 21 lutego 1960 r. w amerykańskiej miejscowości Squaw Valley, gdzie wywalczyła brązowy medal olimpijski w wyścigu na 1500 metrów. Po zakończeniu kariery zawodniczej była trenerką. Otrzymała tytuł Honorowej Obywatelki Elbląga. Zmarła w wieku 92 lat w Elblągu.

12 listopada 2023 r. w wieku 91 lat zmarła Hanna Gucwińska.

Od 1957 r. związana była z Ogrodem Zoologicznym we Wrocławiu. W 1962 roku wyszła za Antoniego Gucwińskiego, wspólnie przez wiele lat pełnili funkcje dyrektorskie we wrocławskim zoo. Od 1971 roku, przez ponad 30 lat, małżeństwo tworzyło kultowy program telewizyjny „Z kamerą wśród zwierząt”.

13 listopada 2023 r. odszedł Andrzej Zieliński. Miał 69 lat.

Był artystą, malarzem, plastykiem, grafikiem i ilustratorem. Urodził się w Szczecinie, a od 1961 roku mieszkał w Braniewie. Był jednym z założycieli Towarzystwa Miłośników Braniewa oraz wieloletnim organizatorem Międzynarodowych Plenerów Malarskich w Braniewie.

17 listopada 2023 r. zmarł Maciej Damięcki. Aktor przeżył 79 lat.

Był aktorem serialowym i telewizyjnym. Zagrał w takich hitach, jak „Szatan z siódmej klasy”, „Stawka większa niż życie”, „Rzeczpospolita babska”, „Chłopi”, „Rozmowy kontrolowane”, „Dom”, „Ekstradycja”. W ostatnich latach było kojarzony z serialami „Plebania”, „M jak miłość”, „Bodo”. Po raz ostatni na ekranie aktor wystąpił w świątecznym filmie „Uwierz w Mikołaja”.

24 listopada 2023 r. w wieku 86 lat odszedł Jerzy Kunczik.

Był pierwszym reprezentantem i mistrzem Olsztyna w historii motocrossowych mistrzostw Polski, członkiem Motoklubu Olsztyn i wieloletnim działaczem. Wspierał organizację najważniejszych zawodów w Olsztynie, takich jak mistrzostwa Europy i Polski w motocrossie. Odznaczony „Złotą Honorową Odznaką Polskiego Związku Motorowego”.

26 listopada 2023 r. zmarła Teresa Zarzeczańska-Różańska. Miała 77 lat.

30 sierpnia 1975 roku została pierwszą Polką i czwartą kobietą w historii, która przepłynęła wpław kanał La Manche. Trasę z angielskiego Dover do Francji pokonała w czasie 11 godzin i 10 minut. Była zawodniczką sekcji pływackiej Lecha Poznań, multimedalistką mistrzostw Polski, rekordzistką kraju w stylu klasycznym, a w latach 1967-72 należała do kadry narodowej. Została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

13 grudnia 2023 r. zmarł Wojciech Łazarek. Miał 86 lat.

Był piłkarzem i trenerem. Prowadził kadrę Polski w latach 1986-1989. Największe sukcesy osiągnął jako szkoleniowiec Lecha Poznań, z którym po dwa razy wywalczył mistrzostwo i puchar kraju. Jako piłkarz Łazarek występował w łódzkich klubach – Metalowcu, Starcie i ŁKS, a także w Lechii Gdańsk. Trenował m.in. właśnie Lechię i ŁKS, Wisłę Kraków, Śląsk Wrocław i Jagiellonię Białystok, kluby zagraniczne oraz reprezentację Sudanu (2002-2004).

13 grudnia 2023 r. zmarła Zofia Merle. Aktorka przeżyła 85 lat.

Popularność zyskała dzięki drugoplanowym rolom komediowym. Debiutowała w warszawskim Studenckim Teatrze Satyryków. Znana była z filmów Stanisława Barei, Kazimierza Kutza, Sylwestra Chęcińskiego, Janusza Kondratiuka czy Andrzeja Barańskiego. Zagrała między innymi w „Misiu”, „Rozmowach kontrolowanych”, „Co mi zrobisz, jak mnie złapiesz?” oraz serialach „Alternatywy 4”, „Chłopi”, i w „Klanie”.

28 grudnia 2023 r. zmarł Stefan Ruchlewicz. Miał 81 lat.

Był działaczem pierwszej „Solidarności” na Warmii i Mazurach. W stanie wojennym więziony i pozbawiony pracy. Należał do wąskiego grona osób na wysokich kierowniczych stanowiskach, które poparły tworzącą się „Solidarność”. Udostępnił w podległym sobie Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Komunikacji Miejskiej w Olsztynie pomieszczenie, telefon i samochód służbowy na potrzeby Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego związku. W grudniu 1981 roku został internowany w Zakładzie Karnym w Iławie. Po zwolnieniu w 1982 roku rozpoczął działalność rzemieślniczą.

3 stycznia 2024 roku zmarł Krzysztof Szumała. Samorządowiec miał 61 lat.

Pracę w samorządzie rozpoczął 15 kwietnia 1999 roku, gdy został zatrudniony przez ówczesnego wójta Krzysztofa Lesiaka na stanowisku inspektora w Urzędzie Gminy Milejewo. Wcześniej, w latach 1990-1994, był członkiem spoza rady komisji ds. budżetowych Rady Gminy Milejewo. Od 2002 roku do 2014 roku pełnił obowiązki zastępcy wójta, a od grudnia 2014 roku był wójtem gminy Milejewo.

9 stycznia 2024 r. w wieku 67 lat odszedł ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski.

Pochodził z rodziny ormiańskiej, był duszpasterzem dwóch obrządków – ormiańskiego i rzymskokatolickiego. W czasach PRL działacz opozycji antykomunistycznej. Przez wiele lat zajmował się problemem lustracji w polskim Kościele, a także walki z pedofilią wśród duchownych. Ks. Isakowicz-Zaleski był cenionym działaczem społecznym, poetą i publicystą.

10 stycznia 2024 r. zmarł Janusz Majewski. Miał 92 lata.

Był jednym z najbardziej znanych polskich reżyserów filmowych, scenarzystą, pisarzem i wieloletnim prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Zrealizował m.in. filmy „Zazdrość i medycyna”, „Zaklęte rewiry”, „Lekcja martwego języka”, „Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię”, „Lokis. Rękopis profesora Wittembacha”, „C.K. Dezerterzy”, „Złoto dezerterów”, „Królowa Bona”, „Mała matura 1947” oraz „Czarny Mercedes”.

16 lutego 2024 r. zmarł Aleksiej Nawalny. Miał 47 lat.

Był rosyjskim opozycjonistą. Odsiadywał wyrok 19 lat pozbawienia wolności za rzekomą działalność ekstremistyczną. Przebywał w kolonii karnej numer 6 w obwodzie włodzimierskim na wschód od Moskwy, a w grudniu został przewieziony do kolonii karnej w okręgu jamalsko-nienieckim na północy Syberii.

4 marca 2024 r. odeszła Teresa Abramska. Miała 73 lata.

Znana mieszkańcom regionu miłośniczka zwierząt i wieloletnia prezes olsztyńskiego oddziału Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami. Wraz z wolontariuszami organizowała festyny, podczas których zbierano karmę dla bezdomnych czworonogów. Ściśle współpracowała także z olsztyńskim schroniskiem, pomagając mu m.in. w rozbudowie kwarantanny, kociarni i opiece nad jego mieszkańcami.

16 marca 2024 r. odszedł Ernest Bryll. Miał 89 lat.

Ernest Bryll urodził się 1 marca 1935 r. w Warszawie. W czasie okupacji był członkiem najmłodszej drużyny Szarych Szeregów. Po wojnie krótko konspirował w podziemnym skautingu, maturę zdał jako szesnastolatek. Po krótkim epizodzie robotniczym w gdyńskiej elektrowni portowej dostał się na polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Był dziennikarzem, szefem zespołów filmowych, kierownikiem literackim teatrów, tłumaczem, autorem musicali, dramaturgiem i dyplomatą (w latach 1991-1995 pełnił funkcję ambasadora RP w Irlandii). Przede wszystkim był jednak cenionym poetą, który zadebiutował w 1958 r. utworem „Wigilie wariata”. Opublikował prawie 40 tomów wierszy, m.in.: „Autoportret z bykiem”, „Sztuka stosowana”, „Mazowsze”, „Czasem spotykam siebie”, „Adwent”.

Był również autorem często wystawianych dramatów: „Rzecz listopadowa”, „Kurdesz” i „Wieczernik”. Napisał również oratorium „Kolęda-Nocka” oraz teksty do widowisk „Po górach, po chmurach” i „Na szkle malowane”.

4 kwietnia 2024 r. zmarła Stanisława Ryster. Prezenterka przeżyła 82 lata.

Prezenterka związana z Telewizją Polską. Popularność zyskała jako gospodyni teleturnieju „Wielka gra”, który prowadziła latach 1975-2006. Została nagrodzona Super Wiktorem 1998 dla osobowości telewizyjnej za całokształt twórczości.

4 kwietnia 2024 r. w wieku 64 lat zmarł Miron Sycz.

Był nauczycielem, działaczem Związku Ukraińców w Polsce, samorządowcem. W latach 1998-2007 zasiadał w sejmiku warmińsko-mazurskim trzech kadencji, zajmując w nim również stanowisko przewodniczącego. Reprezentował Warmię i Mazury w Sejmie VI i VII kadencji. Był wicemarszałkiem zarządu województwa warmińsko-mazurskiego od 2015.

15 kwietnia 2024 r. odeszła Jadwiga Staniszkis. Miała 82 lata.

Zajmowała się socjologią polityki i ekonomii. W szczególności badała problematykę transformacji politycznej, gospodarczej i społecznej w Polsce oraz Europie Środkowej i Wschodniej. Była wykładowczynią Uniwersytetu Warszawskiego, a także Wyższej Szkoły Biznesu – National-Louis University w Nowym Sączu. Napisała wiele tekstów naukowych, publikowała także w prasie. Została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

6 maja 2024 r. zmarł Jacek Zieliński. Muzyk przeżył 77 lat.

Jacek Zieliński urodził się 6 września 1946 roku w Krakowie. Związany z muzyką od najmłodszych lat. Znakomity wokalista, skrzypek, trębacz oraz kompozytor i aranżer zespołu Skaldowie. W tym czasie nagrał z grupą kilkanaście płyt, wziął też udział jako kompozytor i muzyk w nagraniach innych artystów m.in. Brathanków, Ewy Wnuk, Barbary Szczepańskiej „Judyty”, Haliny Wyrodek i Elżbiety Wojnowskiej, a także angielskiej wokalistki Shushy.

Zieliński został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” i Złotym Krzyżem Zasługi za osiągnięcia artystyczne.

7 maja zmarł Jan Ptaszyn Wróblewski. Przeżył 88 lat.

Jan Ptaszyn Wróblewski urodził się w 1936 r. w Kaliszu. Karierę rozpoczynał w 1954 r., prowadząc studenckie zespoły taneczne w Poznaniu. Występ z Sekstetem Komedy na I Festiwalu Jazzowym w Sopocie 1956 r. przyjmuje się za jego profesjonalny debiut na scenie jazzowej. Pozostał w zespole do końca 1957 r. To dla grupy Komedy napisał pierwsze kompozycje. I to pianista nadał mu pseudonim „Ptaszyn”.

W 1958 r. Wróblewski jako pierwszy po wojnie polski muzyk jazzowy wyjechał do USA. Został wybrany do Międzynarodowej Orkiestry Młodzieżowej, z którą zagrał na festiwalu jazzowym w Newport.

W kolejnych dekadach Ptaszyn był liderem lub członkiem wielu zespołów, m.in. SPPT Chałturnik, Mainstream, Grand Standard Orchestra, Kwartetu Jana Ptaszyna Wróblewskiego istniejącego w latach 1978-84. Zajmował się również promocją młodych artystów. Od 1982 r. prowadził zajęcia podczas Warsztatów Muzycznych w Chodzieży.

Wróblewski komponował piosenki. Powstało ich kilkadziesiąt, niektóre: „Moja mama jest przy forsie”, „Zdzich”, „Rosołek”, „Kolega Maj”, „Dom w malwy malowany” – stały się przebojami; dwie: „Zielono mi”, „Żyj kolorowo” – wygrały Festiwal Opolski. Komponował także utwory symfoniczne i muzykę do filmów, m.in. „Pan Anatol szuka miliona”, „Jej portret”, „Niech żyje miłość”.

Nagrodzono go Złotym Saksofonem – nagrodą magazynu „Dookoła Świata”, Nagrodą im. Mateusza Święcickiego oraz honorową Złotą Tarką. Kilkakrotnie zwyciężał w ankietach magazynu „Jazz Forum” w kategorii saksofon barytonowy oraz aranżer.

W 1998 r. został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2007 r. Akademia Fonograficzna ZPAV uhonorowała go statuetką Złotego Fryderyka za całokształt twórczości. W 2007 r. z rąk Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego odebrał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”. W 2012 r. został laureatem Dorocznej Nagrody Ministra Kultury. Otrzymał także Paszport „Polityki” za 2016 r. jako Kreator Kultury. W tym samym roku dołączył do grona laureatów Nagrody Honorowej Koryfeusz Muzyk i Polskiej.

21 maja 2024 r. odszedł Jan A.P. Kaczmarek. Artysta miał 71 lat.

Jan A.P. Kaczmarek urodził się 29 kwietnia 1953 roku w Koninie. Pochodził z muzycznej rodziny. W 2005 r. dostał nagrodę Oscara za muzykę do filmu „Marzyciel” Marca Forstera. Jest też autorem muzyki do takich filmów, jak m.in. „Całkowite zaćmienie” i „Plac Waszyngtona” Agnieszki Holland, „Hania” Janusza Kamińskiego, „Horsemen – jeźdźcy Apokalipsy” Jonasa Akerlunda, „Aż po grób” Aarona Schneidera oraz „Dzieci Ireny Sendlerowej” Johna Kenta Harrisona. Kaczmarek był twórcą festiwalu Transatlantyk, którego pierwsza edycja odbyła się w Poznaniu latem 2011 roku.

W ostatnich latach skomponował muzykę m.in. do „Doliny Bogów” Lecha Majewskiego (2019), „Magnezji” Macieja Bochniaka (2020), „Śmierci Zygielbojma” Ryszarda Brylskiego (2021) oraz „Van Gogha” Daniela Fridella.

1 czerwca 2024 r. zmarł Janusz Rewiński. Miał 75 lat.

Janusz Rewiński ukończył w 1972 roku Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Znany był z występów w kabaretach: Piwnica pod Baranami, Tey oraz Kabarecie Olgi Lipińskiej. Był również aktorem telewizyjnym i filmowym. Wystąpił między innymi w serialu „Tygrysy Europy” oraz filmach „Kiler” i Kiler-ów 2-óch”.

W latach 1991-1993 Janusz Rewiński sprawował mandat posła na Sejm RP I kadencji z ramienia Polskiej Partii Przyjaciół Piwa. W 2016 roku został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

9 czerwca 2024 r. odeszła Marzena Kipiel-Sztuka. Aktorka miała 59 lat.

Marzena Kipiel-Sztuka urodziła się 19 października 1965 r. w Legnicy. Ukończyła legnickie Technikum Budowlane, z wykształcenia była magistrem zarządzania zasobami ludzkimi.

W latach 1987–1989 pełniła funkcję suflera w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie. Od 1989 do 2000 występowała w Teatrze Dramatycznym w Legnicy. Jej debiutem teatralnym była rola salowej i sanitariuszki w „Szpitalu rejonowym” Christo Bojczewa w reż. Józefa Jasielskiego na scenie legnickiego Teatru Dramatycznego. W 1991 r. zdała egzamin eksternistyczny. W 1993 r. otrzymała nagrodę Złota Iglica w plebiscycie na najlepszych dolnośląskich artystów.

Popularność przyniosła jej rola Halinki Kiepskiej w serialu „Świat według Kiepskich”, który był emitowany na antenie Polsatu w latach 1999-2022.

W sierpniu 2014 r. otrzymała „Kryształowy Granat” dla najkomiczniejszej aktorki sezonu 2013/2014 na XVIII Ogólnopolskim Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu. W ostatnim czasie realizowała swój autorski projekt sceniczny pt. „Życie nie musi być Kiepskie”.

8 lipca 2024 r. w wieku 77 lat zmarł pieśniarz Tadeusz Woźniak.

Zadebiutował w 1966 roku pod pseudonimem Daniel Dan w zespole Dzikusy; rok później – jako kompozytor. W trakcie swojej kariery stworzył muzykę do wierszy Tuwima, Herberta, Chorążuka i Stachury, wykonywanych potem przez Michała Bajora, Bernarda Ładysza, Andrzeja Poniedzielskiego, Krystynę Prońko, Zbigniewa Wodeckiego i wielu innych artystów.

Muzyczną wizytówką artysty jest utwór „Zegarmistrz światła”, za wykonanie którego w 1972 roku otrzymał nagrodę główną podczas Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. Wylansował między innymi takie utwory, jak „Smak i zapach pomarańczy” oraz „To będzie syn”.

Muzyk został odznaczony m.in. Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” i Złotym Krzyżem Zasługi. Za działalność społeczną został uhonorowany nagrodą „Piękniejsza Polska” przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego.

8 lipca 2024 r. zmarła Elżbieta Bandurska-Stankiewicz. Miała 78 lat.

Prof. dr hab. n. med. Elżbieta Bandurska-Stankiewicz była prekursorką olsztyńskiej diabetologii. Zorganizowała Olsztyński Ośrodek Diabetologii i Zaburzeń Metabolizmu, który jest wysoko oceniany w Polsce oraz przez konsultantów krajowych w dziedzinie diabetologii. Z inicjatywy prof. Bandurskiej-Stankiewicz w 1999 roku w szpitalu wojewódzkim w Olsztynie powstał Oddział Endokrynologii i Diabetologii, którego była ordynatorem.

Wysoko ceniono jej aktywność w zakresie medycyny i profilaktyki zdrowotnej kobiet w Polsce oraz na Forum Kobiet Polskich. Współpracowała z Towarzystwem Amazonek Oddział w Olsztynie. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi. W 2004 otrzymała tytuł „Lekarz Roku 2004”- Statuetkę Kryształowego Kolibra, nagrodę za bezinteresowność i zaangażowanie w pracy z ludźmi z cukrzycą, a w 2006 – Nagrodę Forum Kobiet Polskich i Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego.

W roku 2022 otrzymała Certyfikat Ikony Olsztyńskiej Medycyny za wybitne osiągnięcia w tworzeniu nowoczesnej medycyny na terenie Olsztyna oraz Warmii i Mazur pod patronatem Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Wojewody Warmińsko-Mazurskiego, Prezydenta Olsztyna, Rektora Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego oraz Warmińsko-Mazurskiej Izby Lekarskiej.

9 lipca 2024 r. zmarł Jerzy Stuhr. Aktor miał 77 lat.

Jerzy Stuhr urodził się w Krakowie 18 kwietnia 1947 r. Całe życie związany był z tym miastem. Tu studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim i aktorstwo w Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Był też profesorem i rektorem krakowskiej PWST. Widzowie znają go z licznych ról filmowych i teatralnych. Zagrał m.in. w „Seksmisji”, „Kilerze”, „Wodzireju”, „Amatorze”, „Obywatelu Piszczku”.

Pracę na scenie rozpoczął w Starym Teatrze w Krakowie, gdzie zadebiutował rolą Belzebuba w „Dziadach”. Grał też m.in. Wierchowieńskiego w „Biesach” Fiodora Dostojewskiego, AA w „Emigrantach” Sławomira Mrożka, Horodniczego w „Rewizorze” Nikołaja Gogola, Porfirego Pietrowicza w „Zbrodni i karze” Fiodora Dostojewskiego.

Jego zasługi artystyczne zostały docenione licznymi nagrodami, m.in. Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i Odznaką „Honoris Gratia”

28/29 lipca 2024 r. zmarł Józef Szmidt. Miał 89 lat.

Józef Szmidt jako pierwszy człowiek na świecie osiągnął w trójskoku 17 metrów. Ten wynik ustanowił 5 sierpnia 1960 roku na Stadionie Leśnym w Olsztynie, bijąc poprzedni rekord o ponad 33 centymetry. Sięgnął także po złoto – także w 1960 roku – na Igrzyskach Olimpijskich w Rzymie, a cztery lata później w Tokio. Był dwukrotnym mistrzem Europy.

30 lipca 2024 r. w wieku 81 lat odeszła Bogumiła Wander.

Bogumiła Wander od lat 70. związana z Telewizją Polską przez dekady towarzyszyła Polakom jako niezapomniana spikerka, prezenterka i konferansjerka. Zapowiadała na żywo programy w TVP1 i TVP2 oraz prowadziła największe polskie festiwale muzyczne w Opolu i w Sopocie. Zajmowała się również produkcją i realizacją programów telewizyjnych: realizowała teleturnieje i programy o tematyce artystycznej.

W swoim dorobku ma także dwa filmy dokumentalne: „Conrad Drzewiecki o sobie. To nie ja, to taniec”, który w powstał w 1997 roku i został wyprodukowany przez TVP1 oraz film „Andrzej Strumiłło. A-4 dziennik rysowany” z 1998 roku. Wystąpiła także w filmie „W klatce” w reżyserii Barbary Sass z 1987, grając w epizodzie samą siebie. Była członkinią Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, a przez dziesięć lat pracowała w zarządzie organizacji” – napisano w oświadczeniu.

Urodziła się 7 października 1943 roku, w Kaliszu, w artystycznej rodzinie – ojciec był muzykiem, mama aktorką lalkarką. Po maturze chciała studiować historię sztuki, ostatecznie jednak zdecydowała się na historię, ale z wyboru nie była zbyt zadowolona i wciąż szukała swojej ścieżki.

Bogumiła Wander w ostatnich latach cierpiała na chorobę Alzheimera.

6 sierpnia zmarł Waldemar Marszałek. Miał 82 lata.

Waldemar Marszałek był wielokrotnym mistrzem świata w sportach motorowodnych. Cztery razy zdobył tytuł mistrza Europy, zaś czterdzieści razy tytuł mistrza Polski. Za swoje osiągnięcia uhonorowany m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Srebrnym Krzyżem Zasługi.

17 sierpnia 2024 r. zmarła Justyna Burska. Miała 29 lat.

Pochodziła z Konstantynowa Łódzkiego. Była zawodniczką m.in. AZS-u UWM Olsztyn. Wielokrotnie reprezentowała kraj na zawodach międzynarodowych – w tym na Uniwersjadzie w Gwangju. Zdobyła medale mistrzostw Polski we wszystkich kategoriach wiekowych, notowała także rekordy kraju. Po zakończeniu kariery była trenerką i instruktorką pływania, pracującą głównie z dziećmi.

17 sierpnia 2024 r. odszedł Daniel Zadworny. Miał 46 lat.

Wójt gminy Dywity Daniel Zadworny był prawnikiem i urbanistą, a także rzeczoznawcą majątkowym. Doświadczenie samorządowe zdobywał w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, gdzie zajmował się m.in. planowaniem rozwoju regionalnego.

Z samorządem gminy Dywity Daniel Zadworny związany był od kilkunastu lat, początkowo na stanowisku sekretarza gminy, później został zastępcą wójta. Wójtem gminy był od listopada 2018 roku. W ostatnich wyborach samorządowych, w kwietniu 2024 roku, uzyskał ponad 80-procentowe poparcie. Był jedynym kandydatem na to stanowisko.

18 sierpnia odszedł Alain Delon. Aktor miał 88 lat.

Alain Delon urodził się 8 listopada 1935 r. Grał w filmach największych reżyserów swej epoki: Luchina Viscontiego (m.in. „Lampart”, 1963), Michelangelo Antonioniego (słynne „Zaćmienie”, 1962), Josepha Loseya („Monsieur Klein”, 1976), Volkera Schloendorffa („Miłość Swanna”, 1983).

Aktor wcielał się w główne role w filmach gangsterskich, komediach, melodramatach i obrazach, które wpisały się w historię kinematografii. Wystąpił łącznie w ponad 90 obrazach. Specyficzny styl gry Delona był wzorowany na aktorstwie amerykańskim. Był jednym z największych amantów kina.

W 1985 roku otrzymał francuską nagrodę Cezara za rolę w filmie „Nasza historia”, a w 2019 roku Honorową Złotą Palmę na festiwalu w Cannes.

18 sierpnia 2024 r. zmarł Franciszek Smuda. Miał 76 lat.

Franciszek Smuda urodził się 22 czerwca 1948 roku. Jako piłkarz grał w Unii Racibórz, Odrze Wodzisław, Stali Mielec (w barwach tej drużyny debiutował w ekstraklasie) i Piaście Gliwice.

Na początku lat 70. wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie był zawodnikiem kilku klubów. W międzyczasie wrócił do Polski i bronił barw Legii Warszawa. Kończył karierę piłkarską w klubach niemieckich SpVgg Fuerth i VfR Coburg (1980-1982).

W VfR Coburg rozpoczął w 1983 roku karierę szkoleniową. Pracował w Turcji, Niemczech, a od 1993 roku w Polsce, z krótkim epizodem na Cyprze. W Widzewie zdobył mistrzostwo i wicemistrzostwo kraju oraz awansował do Ligi Mistrzów. Po trzecie w karierze mistrzostwo Polski sięgnął z Wisłą Kraków. Kilka miesięcy później „Franz” przeniósł się do Legii Warszawa. Po powrocie z Cypru utrzymał w ekstraklasie Odrę Wodzisław. Z Zagłębiem Lubin i Lechem Poznań zdobył brązowe medale MP.

29 października 2009 został wybrany na selekcjonera reprezentacji Polski. Występ biało-czerwonych na Euro nie okazał się jednak sukcesem. Prowadzony przez Smudę zespół zremisował po 1:1 z Grecją oraz Rosją, przegrał 0:1 z Czechami i nie zdołał awansować do pucharowej fazy turnieju.

24 sierpnia 2024 r. zmarł Szymon Krzysztoń. Miał 31 lat.

„Szymuś” i „Szymcia”, jak na niego mówiliśmy w redakcji, był najmłodszym członkiem naszego radiowego zespołu. Przed pracą w radiu studiował reżyserię dźwięku na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, był współtwórcą amatorskich projektów muzycznych, występował jako gitarzysta, realizował także amatorskie nagrania audio oraz profesjonalne koncerty.

Jego fachowość była doceniana przez wszystkich członków naszego zespołu. Współpracę z nim zachwalali zarówno najbardziej doświadczeni, jak i młodsi dziennikarze. Zgodnie twierdzimy, że Szymon „miał ucho” – cechę niezwykle przydatną przy tworzeniu radia.

Odszedł od nas 24 sierpnia 2024 roku.

3 września 2024 r. zmarł Bogdan Kula. Miał 69 lat.

Bogdan Kula był specjalistą z zakresu ginekologii i położnictwa. W 1980 roku ukończył białostocką Akademię Medyczną. Przez 40 lat prowadził w Olsztynie prywatny gabinet. Przez wiele lat działał w samorządzie lekarskim na szczeblu ogólnopolskim. Specjalizował się w diagnostyce prenatalnej i onkologicznej. Pracował także w Szpitalu MSWiA w Olsztynie.

Jego pasją było żeglarstwo i muzyka. Organizował Żeglarskie Mistrzostwa Polski Lekarzy na jachtach kabinowych. Pływał po Atlantyku, Morzu Śródziemnym, Bałtyku czy Morzu Północnym. W 2017 roku odbył wyprawę wokół Przylądka Horn i na Antarktydę jachtem Selma Expedition. Startował także w regatach amatorskich.

13 września 2024 roku zmarł Zbigniew Lew-Starowicz. Miał 80 lat.

Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Lew-Starowicz był wybitnym polskim seksuologiem, psychiatrą i psychoterapeutą. Propagował edukację seksualną. Był wieloletnim konsultantem krajowym z zakresu seksuologii.

Był nie tylko ekspertem w swojej dziedzinie, ale również nauczycielem i mentorem dla wielu pokoleń, a jego praca naukowa miała ogromny wpływ na rozwój seksuologii w Polsce. Lew-Starowicz urodził się 25 października 1943 r. W 1966 r. ukończył medycynę na Wydziale Lekarskim Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi. W 1986 r. uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk medycznych ze specjalnością w zakresie psychiatrii. W latach 1995-1996 był ekspertem Ministerstwa Edukacji Narodowej w zakresie edukacji seksualnej, a w 1996-1998 liderem programu edukacji seksualnej Organizacji Narodów Zjednoczonych. W 1994 r. powołany został na krajowego specjalistę z zakresu seksuologii.

Był autorem i współautorem kilkuset publikacji z zakresu seksuologii i psychiatrii oraz kilku tysięcy artykułów popularnonaukowych. Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim, Krzyżem Oficerskim i Orderem Odrodzenia Polski.

16 września 2024 r. zmarł Aleksander Wolski. Miał 67 lat.

Aleksander Wolski był znakomitym trenerem judo, wychowawcą wielu medalistów mistrzostw Polski. Szkoleniowiec wielokrotnie gościł na antenie Radia Olsztyn. Z wyjątkową dumą mówił zawsze o swojej najbardziej utytułowanej podopiecznej Urszuli Sadkowskiej. W ostatnich latach Aleksander Wolski skupił się na szkoleniu najmłodszych. Furorę robiły m.in. zajęcia judo prowadzone w przedszkolach i szkołach podstawowych. Jego zdaniem, ta sztuka walki była najlepszą formą nauki ogólnej sprawności fizycznej.

Aleksander Wolski był współzałożycielem klubu Nippon Olsztyn. Z jego inicjatywy powstały uczniowskie kluby sportowe przy szkołach podstawowych w Olsztynie i w Biskupcu.

18 września 2024 roku odszedł Felicjan Andrzejczak. Artysta przeżył 76 lat.

Felicjan Andrzejczak przegrał walkę z długą chorobą. Wokalista miał 76 lat. W latach 80. Felicjan Andrzejczak był wokalistą Budki Suflera. Z zespołem nagrał hity takie, jak „Jolka, Jolka pamiętasz”, „Noc komety” o „Czas ołowiu”.

20 września 2024 r. zmarła Barbara Horawianka. Przeżyła 94 lata.

Barbara Horawianka urodziła się 14 maja 1930 roku w Katowicach. Od dzieciństwa marzyła, by zostać aktorką. Pierwsze publiczne występy odbyła jako pięciolatka, w 1935 r., na deskach katowickiego Teatru Wyspiańskiego. „Rokrocznie odbywały się tam popisy szkoły baletowej.

Występowała także w krakowskim Starym Teatrze (1954–1955) i w Teatrze im. Juliusza Słowackiego (1955–1957), następnie w zespole Kazimierza Dejmka w Teatrze Nowym w Łodzi (1957–1963 i 1974–1976). W 1957 zdała aktorski egzamin eksternistyczny.

Od 1963 występowała na deskach teatrów warszawskich: Teatru Narodowego (1963–1966), Teatru Dramatycznego (1966–1974 i 1976–1979), Teatru na Woli (1979–1985), Teatru na Targówku (1985–1988) i Teatru Polskiego (1988–1990).

Horawianka ma na koncie kreacje w kilkudziesięciu produkcjach, między innymi w filmach – „Pociąg” (1959), „Kamienne niebo” (1959), Krzyżacy (1960), „Czas przeszły” (1961) „Echo” (1964), „Kochankowie z Marony” (1966), „Samotność we dwoje” (1968), „Pensja pani Latter” (1982), „Pułkownik Kwiatkowski” (1995), „Obywatel” (2014), a także w serialach: „Stawka większa niż życie”, „W labiryncie”, „Plebania”.

25 września 2024 r. zmarł Janusz Porycki. Miał 78 lat.

Janusz Porycki dał się poznać jako znawca i popularyzator sportu na Warmii i Mazurach, autor wielu publikacji poświęconych tej tematyce. W przeszłości był członkiem wielu związków sportowych. Przez trzy kadencje był wiceprezesem Olsztyńskiego Związku Piłki Nożnej, a przez pięć członkiem zarządu Warmińsko-Mazurskiej Federacji Sportu. Był także wiceprezesem olsztyńskiego Startu. Z jego inicjatywy i zaangażowania powstała sala sportowa przy ul. Pana Tadeusza.

Pracę zawodową w mediach rozpoczął w dwutygodniku „Kormoran”. Etatowo związał się z Gazetą Olsztyńską w 1971 roku. W latach 70. był także korespondentem „Sportu” i „Przeglądu Sportowego”, a następnie „Tempa”. Od 1982 do 1993 roku kierował działem sportowym Gazety Olsztyńskiej. W 1993 roku powierzono mu funkcję organizatora i kierownika działu sportowego „Dziennika Pojezierza”. Kierownikiem działu sportowego pozostał do 1996 r., a reporterem do 1999 r. W 2001 założył miesięcznik „Wa-Ma Sport”, przemianowany następnie na „Sport i Turystyka Warmii i Mazur”.

Janusz Porycki wielokrotnie gościł w studiu Radia Olsztyn, m.in. podczas promocji swoich nowych publikacji. O jednej z nich opowiadał w 2015 roku w audycji Sobota ze sportem.

27 września 2024 r. odeszła Maggie Smith. Miała 89 lat.

Nazywana „pierwszą damą brytyjskiego kina” Maggie Smith – aktorka filmowa i teatralna, znana m.in. z cyklu filmów o Harrym Potterze, a także takich dzieł jak „Gosford Park”, „Pełnia życia panny Brodie” czy „Plac Waszyngtona” – zmarła w wieku 89 lat. Karierę aktorską rozpoczynała na scenie teatralnej w latach 50. Na ekranie po raz pierwszy wystąpiła w 1958 r. w thrillerze „Nowhere to Go” w reżyserii Setha Holta, za który otrzymała nominację do nagrody Bafta.

W 1965 r. otrzymała pierwszą nominację do nagrody Oscara za rolę w „Otellu”. Wielką popularność przyniosła jej także rola nauczycielki Jean Brodie w filmie „Pełnia życia panny Brodie” z 1969 r. na podstawie powieści Muriel Spark w reżyserii Ronalda Neame’a. Odebrała za nią pierwszego Oscara. Drugą statuetkę wygrała dziewięć lat później za drugoplanową rolę w „Suicie kalifornijskiej”, komediodramacie Herberta Rossa.

Smith wystąpiła także w dwóch filmach Agnieszki Holland – „Tajemniczy ogród” (1993) oraz „Plac Waszyngtona” (1997). W 2001 r. pojawiła się w brytyjskim kryminale „Gosford Park” wyreżyserowanym przez Roberta Altmana. Rola ta przyniosła jej szóstą nominację do Oscara dla najlepszej aktorki drugoplanowej.

Oprócz sześciu nominacji i dwóch wygranych Nagród Akademii Filmowej otrzymała również nagrodę Tony, cztery nagrody Primetime Emmy, pięć nagród Brytyjskiej Akademii Filmowej i trzy Złote Globy. Otrzymała też m.in. Order Imperium Brytyjskiego w 1990 r. oraz honorowy tytuł szlachecki Dame.

10 października zmarł Leszek Moczulski. Miał 94 lata.

Leszek Moczulski urodził się 7 czerwca 1930 r. W latach 1947-1948 należał do Związku Walki Młodych. W 1948 r. wstąpił do PZPR. Dwa lata później został usunięty z partii za popieranie Władysława Gomułki. Był dziennikarzem w wielu stołecznych gazetach, m.in.: „Trybuna Ludu”, „Wieś”, „Życie Warszawy” i „Dookoła świata”. W tym czasie redagował także pisma zakładowe, takie jak: „Komunard” i „Budujemy Trakt Starej Warszawy”.

W 1952 r. ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim. W 1957 r. został po raz pierwszy aresztowany. Zarzucano mu, że przekazywał prasie zachodniej informacje na temat sytuacji wewnętrznej w PRL, wpływając na negatywny wizerunek władzy w Polsce na Zachodzie. Lata 60. to okres, kiedy Moczulski poświęcił się pracy konspiracyjnej. W kolejnych Moczulski podkreślał swoje inspiracje środowiskiem piłsudczykowskim.

Był współzałożycielem powstałego w marcu 1977 r. Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela. Po powstaniu ROPCiO poddawany był przez władze komunistyczne licznym represjom; łącznie zatrzymano go ok. 250 razy. We wrześniu 1979 r. założył własną partię polityczną pod nazwą Konfederacja Polski Niepodległej, której celem było odzyskanie pełnej niepodległości. W 1980 r. został aresztowany. Dwa lata później skazano go na 7 lat więzienia. Zwolniony na mocy amnestii w 1984 r. W kolejnym procesie w 1985 r. skazany na 4 lata, zwolniony w 1986 r. W 1987 r. wyjechał na zachód.

Krytykował obrady okrągłego stołu. W latach 1991-1997 był posłem na Sejm RP. W 1998 r. przeszedł na emeryturę.

Napisał wiele książek historycznych, m.in. „Szpony czarnego orła” (1969), „Dylematy. Wstęp do historii politycznej Europy Zachodniej 1945-70” (1971), „Wojna polska 1939” (1972), „Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni” (1999), „Narodziny Międzymorza” (2008).

W 2015 r. prezydent Bronisław Komorowski odznaczył Leszka Moczulskiego Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

25 października zmarła Jadwiga Barańska. Miała 89 lat.

Urodziła się 21 października 1935 r. w Łodzi. W 1958 r. ukończyła studia w łódzkiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. Karierę aktorską rozpoczynała na scenach teatrów warszawskich – Klasycznego (1959-1966) i Polskiego (1966-72). W Klasycznym zagrała m.in. Hesię w „Moralności pani Dulskiej” Gabrieli Zapolskiej w reż. Jadwigi Chojnickiej i Celię Pope w „Kapeluszu pełnym deszczu” Michaela Vincente Gazzo w reż. Bohdana Poręby; w Polskim – m.in. Magdę w „Bliskim nieznajomym” Aleksandra Ścibora-Rylskiego w reż. Joanny Koenig.

Ma w dorobku wiele znakomitych ról w Teatrze Telewizji. Swoje najsłynniejsze kreacje filmowe Jadwiga Barańska stworzyła w filmach męża, Jerzego Antczaka – w „Hrabinie Cosel” (1968), gdzie zagrała tytułową bohaterkę, oraz w nominowanych do Oscara „Nocach i dniach” (1975) – jako Barbara, u boku Jerzego Bińczyckiego, który wcielił się w Bogumiła Niechcica.

Za rolę Barbary Niechcic Barańska otrzymała Srebrnego Niedźwiedzia dla najlepszej aktorki na festiwalu w Berlinie. Podbiła ponadto, na całe lata, serca polskiej publiczności. Dla wielu Polek symbolem kobiety silnej, a zarazem subtelnej i delikatnej.

W 2015 r. Barańską oraz Janusza Gajosa widzowie głosujący w plebiscycie na Diamentowe Lwy uznali za najlepszych polskich aktorów 40-lecia, „Noce i dnie” – za najlepszy film. Nagrody wręczono podczas gali otwarcia 40. Festiwalu Filmowego w Gdyni.

Barańska wystąpiła też w filmach „Epilog norymberski” (1970, reż. Jerzy Antczak), „Trędowata” (1976, reż. Jerzy Hoffman), „Chopin. Pragnienie miłości” (2002, reż. Jerzy Antczak).

W 1979 r., wraz z Jerzym Antczakiem, wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych; para mieszkała w Los Angeles.

29 października 2024 roku odeszła Elżbieta Zającówna. Aktorka przeżyła 66 lat.

Elżbieta Zającówna urodziła się 14 lipca 1958 roku w Krakowie. Ukończyła krakowską Państwową Wyższą Szkołę Teatralną im. Ludwika Solskiego w Krakowie. Wielką popularność przyniosły jej role Natalii z filmu „Vabank” i „Vabank II” czy Hankę Trzebuchowską w serialu „Matki, żony i kochanki” Juliusza Machulskiego, u którego zagrała też aktorkę Krystynę w obrazie „V.I.P” czy strażniczkę w blokhauzie w „Seksmisji”.

Była aktorką warszawskich teatrów: Syrena, Na Targówku, Komedia i Bajka, Teatru Nowego w Łodzi czy Teatru Miejskiego w Lesznie. Ostatnią premierę zagrała w sztuce „Freda i Zuza” Meggi W. Wrightt pokazanej w Promie Kultury na Saskiej Kępie.

W ostatnich latach życia chorowała.