Alarmujące dane na temat przemocy wobec dzieci i młodzieży

Na przestrzeni lat zwiększyła się skala przemocy rówieśniczej, zarówno psychicznej jak i fizycznej. Zdaniem Szymona Wójcika z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, należy w większym stopniu podejmować działania profilaktyczne i edukacyjne wśród dzieci i młodzieży.

Pod koniec października Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę opublikowała raport „Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023”. Wynika z niego, że 79 proc. dzieci i młodzieży przynajmniej raz w swoim życiu doświadczyło przemocy.

Krzywdzenia doświadczają najczęściej ze strony swoich rówieśników – 66 proc. i bliskich 32 proc. Trzecią najczęściej wskazywaną przez dzieci kategorią przemocy jest wykorzystywanie seksualne bez kontaktu fizycznego. Doświadczyło tego 26 proc. młodych respondentów.

Poprzednie edycje badania przeprowadzono w 2013 i 2018 r. Dzięki temu można porównać zjawisko przemocy wobec dzieci na przestrzeni ostatnich lat.

Koordynator działu badawczego fundacji Szymon Wójcik powiedział, że czworo na pięcioro dzieci doświadcza choć jednej formy przemocy.

W porównaniu do lat poprzednich widzimy, że zwiększa się skala przemocy rówieśniczej – zarówno fizyczna jak i psychiczna. Szczególnie wzrosła przemoc psychiczna. W ciągu ostatniej dekady z 28 proc. do 43 proc.

– zauważył ekspert.

Zaznaczył, że wyjaśnienie tego zjawiska jest trudne, ale można go szukać np. we wpływie pandemii na szkoły.

Przerwy w szkołach związane z lockdownami powodowały, że grupy klasowe nie miały okazji się poznać i zintegrować

– ocenił Wójcik.

Badanie pokazuje też, że jedno na troje dzieci doświadczyło ze strony bliskich dorosłych przemocy fizycznej lub psychicznej, albo obydwu na raz.

Skala przemocy fizycznej jest nadal duża, bo dotyka ponad 1/5 badanych dzieci, ale obserwujemy tu tendencję spadkową, rzadziej też są stosowane kary fizyczne wobec dzieci. Jak widać, przebija się świadomość, że kary fizyczne są szkodliwe, naganne i oczywiście zabronione prawnie

– wskazał Wójcik.

Przemocy ze strony bliskich dzieci najczęściej doświadczają od rodziców. Ojcowie nieco częściej dopuszczają się przemocy fizycznej, matki – psychicznej.

Szymon Wójcik podkreślił, że zdecydowanie bardziej narażone na przemoc ze strony osób bliskich są dziewczynki.

To się pojawiało też w poprzednich edycjach badania. Można spekulować, że dziewczynki przez to, że są wychowywane bardziej w duchu posłuszeństwa częściej padają ofiarami przemocy. Wobec słabszej ofiary ta przemoc narasta bardziej

– ocenił ekspert fundacji.

Z raportu wynika, że wykorzystywania seksualnego z kontaktem fizycznym doświadczyło 8 proc. nastolatków. Z kolei więcej niż co czwarta badana osoba (26 proc.) została w swoim życiu wykorzystana seksualnie bez kontaktu fizycznego. Oznacza to, że zetknęła się z ekshibicjonizmem, słowną przemocą seksualną, była uwodzona w Internecie lub doświadczyła niechcianego sekstingu. Sekstingiem jest udostępnienie innym zdjęć lub filmu przedstawiającego kogoś nago lub prawie nago bez jego zgody.

Nastolatki coraz częściej doświadczają słownej przemocy seksualnej. W 2013 roku było to 8 proc. W tym roku wzrosło do 11  proc. Coraz częściej także stykają się z ekshibicjonizmem. To wzrost z 9 proc. w 2018 do 14 proc. w 2023 roku.

Wykorzystywanie seksualne bez kontaktu to na przykład ekshibicjonizm online, czy słowne komentarze. To jest istotne także w kontekście ostatnich doniesień w sprawie Pandora Gate. To nie są odosobnione przypadki, takich zachowań jest więcej niż w poprzednich latach

– powiedział ekspert Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.

Przypomniał, że w lipcu w parlamencie zostały przyjęte zmiany w prawie, które mają przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa dzieci. Szczególnie istotne jest wprowadzenie analizy przypadków śmiertelnych dzieci.

W nowych przepisach ważny jest też obowiązek wprowadzenie standardów ochrony dzieci we wszystkich placówkach edukacyjnych, które pracują z dziećmi. To procedury, które jasno wskazują, co personel placówki ma zrobić, jeśli dowie się o jakiejkolwiek przemocy wobec dziecka

– powiedział.

Podkreślił, że należy także zwiększyć skalę działań profilaktycznych i edukacyjnych wśród dzieci i młodzieży, ponieważ tylko 1/3 uczniów deklarowała uczestnictwo w zajęciach z zakresu uzyskania pomocy w przypadkach doświadczania przemocy.

Badanie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę przeprowadzono na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 2077 nastolatków w wieku 11-17 lat. Pytania dotyczące wykorzystywania seksualnego zadawano tylko respondentom w wieku 13-17 lat.

Badanie zostało sfinansowane ze środków Funduszu Sprawiedliwości.

Redakcja: B. Świerkowska-Chromy za PAP