Dawna synagoga w Barczewie zostanie wyremontowana

Fot. A. Skrago

Po około dwóch latach przygotowań ruszają prace przy rewitalizacji dawnej synagogi w Barczewie. Po zakończeniu prac XIX-wieczny budynek stanie się ośrodkiem  wspierania kultury warmińskiej, w którym odbywać się będą m.in. wystawy i koncerty.

Powiat Olsztyński, który jest właścicielem zabytkowego budynku, przekazał, że prace związane z pierwszym etapem rewitalizacji ruszą w najbliższych dniach i potrwają do lipca przyszłego roku. Dawna żydowska bożnica w Barczewie jest siedzibą powiatowej Galerii „Synagoga”.

Zakres robót na tym etapie jest spory, bo mówimy nie tylko o generalnym remoncie samego budynku od fundamentów po dach, ale i o nowych przyłączach mediów, które muszą się w nim znaleźć, aby galeria mogła funkcjonować przez cały rok

– przekazał starosta olsztyński Andrzej Abako.

Synagoga będzie miała nowy dach, wzmocnione fundamenty, nowe przyłącza i instalacje wodociągowo-kanalizacyjne i elektryczne. Równocześnie, także pod nadzorem konserwatorskim, prowadzone będą roboty budowlane i prace restauratorskie w jej wnętrzu. Zmieni się także jej otoczenie: usunięte zostaną niektóre drzewa rosnące na posesji, remont przejdzie także współczesna przybudówka.

Koszt prac związany z pierwszym etapem rewitalizacji wyniesie ponad 2,2 mln zł, z czego 1 mln zł to grant uzyskany w konkursie „Nasz zabytek” organizowanego przez Fundację Most the Most. Pozostała kwota pochodzi z budżetu powiatu.

Starostwo zapowiedziało, że w 2024 r. rozpocznie się drugi etap prac, tj. adaptacja obiektu na potrzeby działalności kulturalnej. Środki na jego realizację powiat otrzymał w lipcu z Rządowego Program Ochrony Zabytków. Przyznana kwota ponad 1,2 mln zł ma pokryć 98 proc. planowanych kosztów, powiat zobowiązał się do zapewnienia reszty.

Zrewitalizowany budynek ma być gotowy pod koniec 2025 r. Przeprowadzone prace pozwolą na całoroczne funkcjonowanie Galerii „Synagoga” i rozszerzenie zakresu jej działalności. Ośrodek ma być świadectwem wielokulturowej historii Warmii.

Barczewska synagoga powstała w połowie XIX wieku. Z tamtych czasów zachowała się ozdobna fasada i duże, zaokrąglone okna, a na piętrze tzw. babiniec z drewnianą balustradą, podparty dwoma słupami oraz sprzęt liturgiczny z księgami.

W 1937 r. gmina żydowska sprzedała synagogę osobom prywatnym, dzięki czemu zapewne budynek przetrwał i nie został zniszczony przez Niemców podczas nocy kryształowej. W czasie II wojny światowej hitlerowcy urządzili w budynku więzienie. Po wojnie obiekt stał dłuższy czas nieużytkowany i niszczał.

W latach 1976-1978 przeprowadzono tam gruntowny remont i urządzono oddział Muzeum Warmii i Mazur, a następnie Centrum Tkactwa Warmii i Mazur, kierowane przez Barbarę Hulanicką. Wtedy obiektem zaopiekowało się Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Pojezierze” w Olsztynie, które prowadzi tu Galerię Sztuki „Synagoga”. Od 2021 r. jej właścicielem jest Powiat Olsztyński.

Autor: M. Boguszewski (PAP)
Redakcja: K. Ośko