Opublikowany 18 grudnia 2025
Elbląg, Aktualności, Aplikacja mobilna, Radio Elbląg, Regiony

Zginęli od kul. Elbląg wspomina ofiary Grudnia ’70

Obchody Grudnia 1970 w Elblągu. Fot. A. Bruchwald

Pamięć o Grudniu ’70 wciąż pozostaje żywa w Elblągu, gdzie wspominano ofiary brutalnie stłumionych protestów robotniczych. W rocznicę tamtych wydarzeń przypomniano nazwiska osób, które zginęły od kul milicji i wojska.

Mija 55 lat od tragicznych wydarzeń na Wybrzeżu. W Elblągu uczczono pamięć ofiar Grudnia ’70 – jednego z najciemniejszych rozdziałów powojennej historii Polski.

W grudniu 1970 roku, tuż przed świętami Bożego Narodzenia, władze komunistyczne wprowadziły drastyczne podwyżki cen żywności. W odpowiedzi robotnicy rozpoczęli strajki i protesty, które zostały krwawo stłumione przez milicję i wojsko.

W Gdańsku, Gdyni, Szczecinie i Elblągu od kul zginęło 45 osób, a ponad 1160 zostało rannych.

18 grudnia okazał się najtragiczniejszym dniem elbląskiego Grudnia ’70. Jedna osoba została zabita, a trzy postrzelone

– powiedział prezes Elbląskiego Stowarzyszenia Osób Represjonowanych Tadeusz Chmielewski.

Elblążanie aktywnie włączyli się w protesty robotnicze, które rozpoczęły się w Gdańsku już 14 grudnia. W mieście dochodziło do ulicznych starć z oddziałami ZOMO, a napięcie narastało z dnia na dzień.

Zginęło co najmniej trzech mieszkańców Elbląga. Marian Sawicz został zastrzelony w Elblągu, Waldemar Rebinin zginął w Gdańsku, a Zbyszek Godlewski w Gdyni. Wszyscy zmarli od kul.

O godzinie 16.45 zginął Marian Tadeusz Sawicz. Było to w pobliżu miejsca, gdzie odbywają się dzisiejsze uroczystości. To niezwykle tragiczne wydarzenie. Reakcja dowódcy, najwyższego dostojnika MSW, który gratulował udanej akcji elbląskim milicjantom, napawa przerażeniem

– przypomniała Grażyna Wosińska, przewodnicząca Elbląskiego Komitetu Upamiętniania Weteranów.

Marian Sawicz został zastrzelony 18 grudnia 1970 roku przy ulicy 1 Maja. 22-letni kierowca MPK w Elblągu nie brał udziału w strajkach ani protestach. Przygotowywał się do ślubu, zaplanowanego na pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia. Jego narzeczona była w ciąży. Tego dnia był na obiedzie w barze mlecznym. Gdy wychodził, został postrzelony w głowę przez funkcjonariusza MO jadącego milicyjną Nysą. Zginął na miejscu. Pochowano go nocą 20 grudnia. Matka i siostra nie uczestniczyły w pogrzebie na cmentarzu Agrykola.

Dwaj inni elblążanie zginęli na ulicach Trójmiasta.

Zbyszek Godlewski stał się pierwowzorem bohatera „Ballady o Janku Wiśniewskim”. Śmierć 18-latka utrwaliła fotografia pochodu niosącego na drzwiach ciało młodego mężczyzny i okrwawioną biało-czerwoną flagę. Zdjęcie obiegło świat i stało się jednym z symboli Grudnia ’70.

Pracujący w Stoczni Gdyńskiej Zbyszek Godlewski zginął 17 grudnia 1970 roku w drodze do pracy, na wiadukcie kolejowym w Gdyni. Otrzymał trzy kule – w brzuch i klatkę piersiową. Zginął z rąk żołnierza. Pogrzeb odbył się nocą z 18 na 19 grudnia w Gdańsku Oliwie. Rodzinie nie pozwolono zobaczyć ciała, nie przekazano także informacji o okolicznościach śmierci. Zbyszek Godlewski spoczywa na cmentarzu Agrykola w Elblągu.

Waldemar Rebinin był trzecią ofiarą. Został zastrzelony 15 grudnia 1970 roku. 26-latek pracował w Wojewódzkiej Kolumnie Transportu Sanitarnego w Gdańsku. Tego dnia prowadził oznakowany samochód sanitarny, wioząc zaopatrzenie medyczne do przychodni kolejowej przy Dworcu Głównym. Około godziny 14 został śmiertelnie postrzelony w głowę przez funkcjonariusza MO.

Waldemar Rebinin był żonaty. Osierocił niespełna dwuletnią córkę i kilkumiesięcznego syna. Początkowo pochowano go w Gdańsku, a wiosną 1971 roku jego szczątki ekshumowano i przeniesiono na cmentarz Agrykola w Elblągu. Po upadku komunizmu jeden ze skwerów w mieście nazwano jego imieniem.

Jeszcze dziś wieczorem, o godzinie 19, przed pomnikiem Ofiar Grudnia ’70 w Elblągu odbędą się uroczystości organizowane przez NSZZ „Solidarność”.

Posłuchaj wypowiedzi

Elbląskie obchody Grudnia’70

00:00 / 00:00