Opublikowany 11 lipca 2017
Aktualności, Poranne Pytania

Wiesław Łach: Na ludności polskiej dokonano ludobójstwa. Nacjonaliści ukraińscy chcieli państwa czystego etnicznie

Wiesław Łach

W tym roku po raz pierwszy obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej.

Dlaczego 11 lipca? – Tego dnia w 1943 roku doszło do tak zwanej „Krwawej niedzieli”, kiedy w 99 wioskach na Wołyniu wymordowano Polaków – wyjaśnił gość Porannych Pytań Polskiego Radia Olsztyn – profesor Wiesław Łach z UWM, historyk i wojskoznawca.

Wiesław Łach: 11 lipca został słusznie uznany za tragiczny dla narodu Polskiego. Na ludności polskiej dokonano ludobójstwa, co do tego nie ma żadnej wątpliwości.

Krzysztof Kaszubski: Ale dlaczego ta data stała się symboliczna, skoro już w grudniu 1942 roku zaczęły się pogromy Polaków?

Wiesław Łach: Narody, które po 1918 roku liczyły na stworzenie własnego państwa tego państwa nie uzyskały, dotyczy to też Ukraińców. Marszałek Piłsudski chciał zgody narodowej w państwie wielonarodowym, ale w narodzie ukraińskim znaleźli się nacjonaliści, którzy powiedzieli, że państwo ukraińskie musi powstać i to państwo czysto etnicznie.

Krzysztof Kaszubski: To dotyczy też innych mniejszości zamieszkujących Ukrainę, Rosjan, Żydów, Ormian, Czechów.

Wiesław Łach: Ludność żyła pokojowo, ale kropelkowo wprowadzany nacjonalizm zadziałał. On ujawnił się w dużej formie w 1939 roku, gdy oddziały polskie wycofywały się na wschód, część żołnierzy pochodzenia ukraińskiego zaczęła dezerterować i przechodzić na drugą stronę atakując żołnierzy polskich. Armia Czerwona sobie z tymi nastrojami nacjonalistycznymi poradziła, dopiero gdy wkraczają Niemcy, odżywa nadzieja na własne państwo ukraińskie. Postanowiono „postraszyć” Polaków, czyli wymordować w sposób tak okrutny, by pokazać, że powrót Polaków na te ziemie jest bezzasadny.

Krzysztof Kaszubski: Kim był Dmytro Klaczkiwski, on jest uważany za głównego prowodyra.

Wiesław Łach: Mówi się o Banderze, ale on był zamknięty przez Niemców w obozie koncentracyjnym i całą wojnę przesiedział. To Klaczkiwski pseudonim Kłym Sawur, dowódca okręgu UPA Północ, przyjął taką formę „zastraszenia” ludności polskiej. Dlaczego 1943 rok? Pogromy już miały miejsce w 1942 roku. Pierwszą nacją, która pada ofiarą to obywatele polscy pochodzenia żydowskiego.

I wówczas Ukraińcom wpada „pomysł”, że skoro tak szybko udało się zlikwidować Żydów, to ten sam sposób można zastosować do Polaków. Zapada decyzja przywódców ukraińskich nacjonalistów a dlatego w 1943 roku, bo wrogiem nie są Niemcy, oni są przejściowo, wrogiem są Rosjanie i Polacy, ale Rosjan nie ma, więc teraz trzeba rozprawić się z Polakami.

Wcześniej mordowano polskich urzędników, listonoszy, leśniczych. Trzeba było pokazać swojemu narodowi, że nadchodzi dzień wyzwolenia i wyznaczono datę 11 lipca, ale UPA nie miała na tyle sił, by jednego dnia wymordować całą ludność polską, więc rzezie trwały miesiącami a w 1944 roku rzeź przeniosła się do Galicji wschodniej, tylko tam oddziały AK nie dopuściły do takiej skali.

Posłuchaj całej rozmowy.

PORANNE PYTANIA