Opublikowany 9 września 2016
Olsztyn

Przedwojenna siedziba konsulów w Olsztynie w nowej szacie

Odnowiona elewacja kamienicy, w której do 1939 roku mieścił się konsulat RP w Olsztynie, fot. Ł. Sadlak

Okazale prezentuje się przedwojenna siedziba konsulów Rzeczypospolitej Polskiej na Placu Konsulatu Polskiego w Olsztynie, po remoncie elewacji. Budynek odznacza się nie tylko rozbudowaną, wieloczłonową kompozycją elewacji, ale i bogatą dekoracją o motywach roślinno-geometrycznych.

Przypomnijmy historię tej kamienicy, tak ważnej dla historii Polski i Olsztyna. Urząd konsularny w randze konsulatu generalnego powołany został w Olsztynie (Allenstein) 10 lutego 1920 celem reprezentowania spraw polskich w Prusach Wschodnich (Ostpreußen). Początkowo, od 1920 mieścił się w budynku delegatury Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego przy Bahnhofstraße 1 (obecnie ul. Partyzantów 1), w latach 1920–1927 przy Kaiserstraße 28 (obecnie ul. Dąbrowszczaków 28), współcześnie zajmowanym przez hotel „Dyplomat”. W 1927 jego siedzibą stał się secesyjny budynek z 1910 przy Friedrich-Wilhelm-Platz 5.

W tym okresie urzędem kierowali wybitni polscy dyplomaci: Zenon Lewandowski, Czesław Andrycz, Henryk Korybut Woroniecki, Karol Ripa, Filip Zawada, Józef Gieburtowski, Antoni Zalewski. Ostatnim konsulem RP był rtm. Bohdan Jałowiecki, zaaresztowany przez władze hitlerowskie, osadzony w więzieniu w Królewcu, następnie w obozach w Hohenbruch i Działdowie, gdzie został zamordowany.

Po II wojnie światowej budynek przeszedł na własność Skarbu Państwa. Do 1948 roku znajdowała się w nim siedziba Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Partii Robotniczej. Następnie został przekazany na cele biurowe kilku instytucjom i na mieszkania lokatorskie. Obecnie w kamienicy, oprócz lokali mieszkalnych, mieści się siedziba Towarzystwa Miłośników Olsztyna. Po pożarze z 1983 roku, w którym zniszczony został dach budynku, cały obiekt poddany został remontowi i konserwacji.

Secesyjna, murowana kamienica wzniesiona została na podstawie prostokąta. Budynek posiada trzy kondygnacje i zaadoptowane na cele mieszkalne poddasze. Na fasadzie budynku znajduje się tablica pamiątkowa z 1951 roku poświęcona Bohdanowi Jałowieckiemu, ostatniemu polskiemu konsulowi, zamordowanemu w lutym 1941 roku w obozie koncentracyjnym w Działdowie.

Na początku XX wieku plac przez konsulatem polskim był jednym z ulubionych miejsc niedzielnego wypoczynku mieszkańców Olsztyna. Odbywały się tu cykliczne koncerty orkiestr wojskowych, licznych w ówczesnym mieście pułków piechoty, artylerii i kawalerii.

Od 2002 roku na placu przed budynkiem konsulatu znajduje się Kolumna Orła Białego, wzniesiona z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Olsztyna.