Opublikowany 27 stycznia 2022
Olsztyn, Elbląg, Ełk, Polecane, Bartoszyce, Braniewo, Aktualności, Działdowo, Aplikacja mobilna, Giżycko, Gołdap, Iława, Kętrzyn, Lidzbark Warm., Mrągowo, Nidzica, Nowe Miasto Lub., Olecko, Region, Ostróda, Pisz, Szczytno, Węgorzewo

Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Uczczono ofiary zbrodni w Zawadach Małych

Fot. A. Piedziewicz

27 stycznia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu. Z tej okazji przedstawiciele olsztyńskiej delegatury Instytutu Pamięci Narodowej uczcili osoby zamordowane przez Niemców w Zawadach Małych niedaleko Ostródy.

27 stycznia 1945 roku Armia Czerwona zajęła niemiecki obóz zagłady Auschwitz-Birkenau. Dlatego właśnie na ten dzień przypada Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu. Ale przy tej okazji historycy przypominają także o innych nazistowskich zbrodniach związanych z systemem obozów koncentracyjnych.

W Zawadach Małych 21 stycznia zamordowano 120 osób. Byli to więźniowie funkcjonującego w Działdowie KL Soldau. Obóz został zajęty przez Armię Czerwoną 18 stycznia 1945. Wcześniej, uciekając przed Sowietami, Niemcy wyszli z niego wraz z grupą więźniów, których w bardzo trudnych, zimowych warunkach poprowadzono w głąb Rzeszy. Po kilku dniach niemieccy żołnierze doszli jednak do wniosku, że więźniowie ich spowalniają – dlatego zapadła decyzja o ich zamordowaniu.

Przede wszystkim trzeba mieć świadomość, że zbrodnie niemieckie nie były ograniczone tylko do obszaru objętego drutami kolczastymi. W tym miejscu, w Zawadach Małych, zamordowano więźniów obozu w Działdowie, którzy byli gonieni na zatracenie. I w momencie, gdy wyzwolenie wydawało się już blisko, oprawcy, aby zlikwidować świadków, zamordowali więźniów właśnie w tym miejscu

– powiedział doktor habilitowany Karol Sacewicz, naczelnik olsztyńskiej delegatury Instytutu Pamięci Narodowej.

K. Sacewicz cz. 1

00:00 / 00:00

Wyzwolenie więźniów nie zakończyło ich cierpień – dodał Karol Sacewicz.

Polacy, Rosjanie, a wśród Polaków wiemy, że były osoby powiązane z podziemiem niepodległościowym, a wiec to tak naprawdę gehenna osób osadzonych w obozie koncentracyjnym w Działdowie, trwała – nawet wtedy gdy ten osób został zajęty przez Armię Czerwoną, kiedy de facto niemieckie życie tego obozu się zakończyło, gehenna trwała, a jej miejscem finalnym były właśnie Zawady Małe.

K. Sacewicz cz.2

00:00 / 00:00

Odkrycie prawdy o tym wydarzeniu nie byłoby możliwe, gdyby nie świadkowie – podkreślił Krzysztof Kierski z Biura Badań Historycznych olsztyńskiej delegatury IPN.

Musimy polegać na świadkach, ale wiarygodnych świadkach, ponieważ dwóm mężczyznom z tej grupy udało się uciec. I dzięki temu z ich relacji poznaliśmy przekaz. A Niemcy zdążyli jeszcze zasadzić drzewa na terenie, na którym były wykopane doły i gdzie były pochowane ofiary

K. Kierski

00:00 / 00:00

Jednym z więźniów KL Soldau, który przeżył mord w Zawadach Małych, był Józef Romanowski. W archiwalnym nagraniu tak wspominał swoją ucieczkę.