To jedyny taki mikroskop w Polsce. Nowa jakość badań naukowców z Olsztyna

Fot. A. Piedziewicz

Jak dokładnie wygląda komórka? Wiedzą to naukowcy Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Wydział Medycyny Weterynaryjnej ma mikroskop, jakiego – jak twierdzą – nie posiada nikt inny w Polsce.

To właśnie on pozwala bardzo dokładnie badać komórki. Wszystko dzięki tzw. objętościowej mikroskopii elektronowej. Zasadniczym elementem jest mikroskop elektronowy, ale do tego także system komputerowy, który umożliwia obróbkę obrazu. To wszystko daje możliwość oglądania komórek – zarówno we fragmentach, jak i w całości oraz w większych grupach.

Jak mówią wcześniej było to niemożliwe. Dotychczas używane mikroskopy elektronowe pozwalały oglądać jedynie fragmenty komórek, bez kontekstu całości.

Do tej pory było tak, że mieliśmy wycinki – nawet jeśli z tej samej komórki  to – z kilku różnych miejsc, nigdy z całej. Nigdy nie zbliżyliśmy się nawet do połowy tej komórki. To zawsze były jakieś oderwane od siebie fragmenty i na tej podstawie tworzone było wyobrażenie całości

– mówił profesor Bogdan Lewczuk, dziekan Wydziału Medycyny Weterynaryjnej UWM.

Teraz naukowcy są w stanie zobaczyć całość, a także – jak w internetowych mapach „przewijać” obraz z większym i mniejszym przybliżeniem. Samo montowanie pracowni i kalibrowanie urządzeń trwało kilka lat, tym bardziej, że pandemia utrudniła konsultacje z fachowcami zza granicy. Na przełomie ubiegłego i bieżącego roku naukowcy zaczęli uzyskiwać nie tylko zdjęcia komórek, ale także ich obrazy w trójwymiarze.

Jak widać, komórki? Nasz reporter miał okazję widzieć komórki szyszynki indyka. Mają zdecydowanie bardziej skomplikowane kształty, niż rysowane jest to w podręcznikach. A co przy tych pierwszych obrazach najbardziej zaskoczyło dziekana weterynarii?

Pierwsze rekonstrukcje, które wykonaliśmy, na przykład, pokazały bardzo niezwykłe zachowanie mitochondriów komórkowych. Zawsze uważaliśmy, że to takie krótkie, nieduże struktury. Tymczasem okazało się, że w komórkach, na które przez lata patrzyliśmy, to przynajmniej kilka mitochondriów ciągnie się przez całą długość tej komórki

-powiedział profesor Lewczuk.

Naukowcy z kortowskiej weterynarii zamierzają dzielić się tym mikroskopem z naukowcami innych wydziałów. Są już prowadzone i planowane wspólne badania z wydziałem lekarskim.

To, co robimy wspólnie z medycyną dotyczy zmian patologicznych w strukturach nerwowych, w nerwach, np. w przebiegu cukrzycy. Teraz zaczynamy nowy projekt, który dotyczy zmian w siatkówce, także w związku z cukrzycą

– poinformował dziekan Wydziału Medycyny Weterynaryjnej.

Warto dodać, że prestiżowy naukowy magazyn „Nature” uznał technikę objętościowej mikroskopii elektronowej za jedną z najbardziej obiecujących współczesnych technik badawczych – obok m.in. teleskopu Webba.

Posłuchaj wypowiedzi

Fot. A. Piedziewicz

Fot. A. Piedziewicz

Fot. A. Piedziewicz

Fot. A. Piedziewicz

Fot. A. Piedziewicz

Fot. A. Piedziewicz

Autor: A. Piedziewicz
Redakcja: B. Świerkowska-Chromy