A potem był Sybir
17 września 1939 roku oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do Polski na mocy tajnego paktu Ribbentrop-Mołotow, zawartego między Związkiem Radzieckim a hitlerowskimi Niemcami.
Atak sowietów na Polskę był porażającym ciosem. Po napaści na Polskę, sowieci masowo wywozili naszych rodaków na Syberię. Według różnych szacunków, trafiło tam od 550 tysięcy do prawie półtora miliona Polaków. Dlatego 17 września to także Dzień Sybiraka.
Posłuchaj relacji Mirosława Sochackiego
Uroczystości upamiętniające ofiary sowieckiej agresji odbywają się w wielu polskich miastach, także w Olsztynie. Sybiracy z Warmii i Mazur wzięli udział w mszy świętej w kościele św. Józefa, potem pod pomnikiem Pamięci Zesłańców Syberyjskich złożono kwiaty. Naoczni świadkowie tamtych tragicznych dni, wspominali, że wystarczyła błahostka by trafić na zsyłkę. Rodzina Tadeusza Cyranko z Wileńszczyzny podpadła tym, że miała kilkadziesiąt hektarów ziemi. Za to usłyszeli wyrok wiecznego zesłania. Zostali aresztowani i w środku zimy przez 3 tygodnie podróżowali bydlęcymi wagonami na Syberię:
Na miejscu na polskich zesłańców czekała katorżnicza praca na rzecz Związku Radzieckiego. Pracowali dorośli i dzieci. Tadeusz Cyranko choć miał zaledwie 9 lat musiał pracować w tartaku. Jak wspomina, pensje wypłacane przez sowietów nie wystarczały aby przetrwać, dlatego zesłańcy radzili sobie jak mogli:
Rodzina pana Tadeusza wróciła do Polski po 6 latach zesłania w 1956 roku.
Historyk, profesor Andrzej Paczkowski przypomina, że napaść Sowietów na Polskę załamało możliwość prowadzenia skutecznej walki obronnej przeciwko Niemcom. Sowieci zajęli ponad 200 tysięcy kilometrów kwadratowych, zamieszkane przez 13 milionów ludności. Profesor Andrzej Paczkowski przypomina, że sowiecka okupacja oznaczała ogromną tragedię dla milionów ludzi mieszkających na wschodzie Polski.
Sowieci bardzo szybko rozpoczęli masowe represje wobec Polaków, a także wzniecili antypolskie nastroje wśród ludności ukraińskiej czy białoruskiej. Po napaści ZSRR na Polskę nastąpiły masowe wywózki na Syberię. 15 tysięcy polskich oficerów wywieziono do obozów w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. Na mocy dekretu Stalina z marca 1940 roku zostali rozstrzelani przez NKWD, a ich ciała pochowano w masowych grobach w Katyniu, Miednoje i Charkowie. (msoch/wch/tek/bsc)
Posłuchaj reportażu Mirosława Sochackiego „A później był Sybir”. Zsyłkę na Sybir wspomina Genowefa Obuchowicz z podolsztyńskich Dywit i Jan Wiesztort ze Stoczka Warmińskiego:
Obchody rocznicy 17 września w Elblągu, fot. M. Stankiewicz
Obchody rocznicy 17 września w Elblągu – Agrykola, fot. M. Stankiewicz
Pomnik Żołnierzy Armii Czerwonej w Lidzbarku Warmińskim, fot. R. Alchimowicz
