Opublikowany 3 maja 2022
Polecane, Aktualności, Aplikacja mobilna, Regiony

Konstytucja 3 maja: to testament pokolenia, które widziało zepsucie i chciało to naprawić

Kopia Konstytucji 3 maja w Zamku Królewskim w Warszawie. Fot. Adrian Grycuk

Była pierwszą w Europie i drugą na świecie spisaną konstytucją. W tym roku obchodzimy 231. rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja.

Dawała nadzieje na zmiany w Rzeczpospolitej. Uchwalona 3 maja 1791 roku regulowała ustrój prawny Rzeczpospolitej Obojga Narodów. W jedenastu artykułach wprowadzała prawo powszechnej niepodległości oraz trójpodział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

Konstytucja była to ustawa zmuszająca do kompromisu między królem a szlachtą, która znalazła odniesienia w późniejszych aktach prawnych – wyjaśnia historyk dr hab. Anna Pytasz-Kołodziejczyk z Uniwersytetu Warmońsko-Mazurskiego.

Odniesienia do Konstytucji 3 maja odnajdziemy w Konstytucji Księstwa Warszawskiego i w konstytucji Królestwa Polskiego. Była testamentem pokolenia, które widziało zepsucie Polski Obojga Narodów i chciało ten nierząd naprawić wespół z królem.

A. Pytasz-Kołodziejczyk

00:00 / 00:00

Jak Matejko „Konstytucja 3 Maja”

Konstytucja z 3 maja 1791 roku gwarantowała swobodę wyznania, choć religią panującą miała być religia katolicka. Szlachta miała zagwarantowane zachowanie jej dotychczasowych praw, wolności i przywilejów, a mieszczaństwo uzyskało prawa polityczne.

Konstytucja wprowadziła monarchię dziedziczną. Miała zlikwidować wady systemu politycznego opartego na wolnej elekcji i demokracji szlacheckiej. Znacząco ograniczono demokrację szlachecką. Odebrano prawo głosu i decyzji w sprawach państwa szlachcie, która nie posiadała ziemi. Częściowo zrównano prawa mieszczan i szlachty

– podkreśliła historyk dr hab. Anna Pytasz-Kołodziejczyk.

A. Pytasz-Kołodziejczyk

00:00 / 00:00

Także chłopi zostali włączeni pod opiekę prawa. Konstytucja wprowadzała trójpodział władzy oraz zniosła liberum veto.