Referendum: kiedy karta jest nieważna, a kiedy głos jest nieważny?

W referendum ogólnokrajowym kluczowa jest frekwencja. O tym, czy wynik głosowania będzie wiążący zadecyduje liczba kart ważnych wyjętych z urn. Referendum odbędzie się 15 października, czyli w dniu wyborów parlamentarnych.

O ile w przypadku wyborów, frekwencja nie ma wpływu na ich rozstrzygnięcie, tak w przypadku referendum frekwencja jest kluczowa. Wynik referendum jest bowiem wiążący, jeżeli wzięła w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania. Liczbę osób, które wzięły udział w referendum ustala komisja obwodowa na podstawie liczby kart ważnych, wyjętych z urny.

Nieważne karty do głosowania to te bez pieczęci obwodowej komisji wyborczej lub inne niż ustalone przez Państwową Komisję Wyborczą.

Referendum będzie polegać na udzieleniu odpowiedzi na postawione pytania, stawiając znak X w kratce obok odpowiedzi pozytywnej „TAK” albo odpowiedzi negatywnej „NIE”. Rozstrzygnięcie w referendum następuje, jeżeli w odpowiedzi na postawione pytania oddano większość ważnych głosów pozytywnych albo negatywnych.

Czym innym niż nieważna karta jest nieważny głos.

Głos nieważny jest wtedy, kiedy na karcie do głosowania postawiono znak X w obu kratkach obok odpowiedzi na postawione pytanie lub nie postawiono znaku X w żadnej z kratek. W takiej sytuacji, choć głos będzie nieważny, to wrzucona do urny karta będzie ważna i będzie liczyła się do frekwencji referendalnej.

Zgodnie z przepisami, dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych pytań albo poczynienie innych dopisków poza kratką nie wpływa na ważność głosu.

Kampania referendalna w mediach publicznych

Podmiotami uprawnionymi do udziału w kampanii referendalnej w mediach publicznych są: partie polityczne (warunkiem jest, że w ostatnich wyborach do Sejmu otrzymała co najmniej 3 proc. głosów jeśli samodzielnie tworzyła komitet wyborczy lub 6 proc. jeśli wchodziła w skład koalicji wyborczej), stowarzyszenia lub inne organizacje społeczne oraz fundacje, jeśli m.in. prowadzą działalność związaną z przedmiotem referendum.

O zamiarze skorzystania z prawa do udziału w kampanii referendalnej uprawnione podmioty muszą zawiadomić Państwową Komisję Wyborczą do 5 września. Jest to procedura podobna do rejestracji komitetów wyborczych w wyborach.

Czas przeznaczony na rozpowszechnianie audycji referendalnych będzie podzielony równo między podmioty uprawnione.

Cisza referendalna

Cisza referendalna pokrywa się z ciszą wyborczą. Rozpocznie się w piątek, 13 października o północy i będzie trwała do zakończenia głosowania. W tym czasie zabronione jest zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów i manifestacji, wygłaszanie przemówień, rozdawanie ulotek, jak też prowadzenie w inny sposób kampanii referendalnej. Zabronione są także wszelkie formy kampanii referendalnej w lokalu komisji obwodowej oraz na terenie budynku, w którym ten lokal się znajduje.

W trakcie ciszy referendalnej nie wolno podawać do wiadomości publicznej sondaży dotyczących przewidywanych zachowań głosujących w referendum i wyników referendum oraz sondaży przeprowadzonych w dniu głosowania. Za złamanie ciszy referendalnej grozi grzywna. Najwyższa grzywna: od 500 tysięcy złotych do 1 miliona złotych grozi za publikację sondaży.

Kto może głosować w referendum

Prawo głosowania w referendum ma obywatel polski, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat. W referendum nie będą mogły zagłosować osoby pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym lub Trybunału Stanu oraz ubezwłasnowolnione.

O tym, czy referendum będzie ważne pod względem procedur orzeknie Sąd Najwyższy. Odpowiednią uchwałę w tej sprawie musi podjąć nie później niż w 60 dniu od dnia ogłoszenia wyniku referendum.

Redakcja: B. Świerkowska-Chromy za PAP