Propaganda PRL na wystawie w Mrągowie. „Pudełka zapałek spełniały rolę mikroplakatów”

Fot. Łukasz Kulicki

Do końca roku w muzeum w Mrągowie można zwiedzać wystawę filumenistyczną „(Nie)mała propaganda PRL”. Prezentuje ona etykiety pudełek od zapałek, na których umieszczono treści ideologiczne, polityczne i obyczajowe.

W mrągowskim muzeum prezentowane są 24 plansze z ilustracjami i wybrane oryginalne etykiety z liczących kilka tysięcy zbiorów Muzeum Warmii i Mazur. Większość pokazanych na wystawie etykiet pochodzi z lat 60. i 70. ubiegłego wieku.

W czasach tzw. Polski Ludowej i PRL etykiety na pudełkach zapałek spełniały rolę mikroplakatów. Często stanowiły narzędzie upowszechniania treści politycznych, ideologicznych, kulturalnych czy obyczajowych. Bywały też nośnikiem tego, co dziś nazywamy reklamą społeczną

– wyjaśniła kurator wystawy Danuta Syrwid.

Przekaz wizualny, wzmocniony odpowiednio dobranymi hasłami, miał – ze względu na masowość używania zapałek – docierać do jak największego grona odbiorców i wpływać na postrzeganie otaczającej rzeczywistości.

Etykiety zachęcały m.in. do podjęcia pracy w kopalni lub hucie, walki ze szkodnikami upraw, zbiórki makulatury i złomu, oszczędzania w PKO albo szczepień przeciwko gruźlicy. Popularyzowały tytuły prasowe, spektakle albo artykuły spożywcze, np. ceres, czyli tłuszcz wytwarzany z oleju rzepakowego. Upamiętniały takie wydarzenia jak Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju w 1948 r., Tydzień Radiofonizacji Kraju, organizowany od 1949 roku, czy kolejne rocznice PRL-u.

Na wystawie można też oglądać etykiety kolekcjonerskie, często o wysokim poziomie artystycznym, zaprojektowane przez znanych twórców, np. Maję Berezowską. Pochodzą z kolekcji Kazimierza Dyjaka i Teresy Stefanowicz i zostały ofiarowane do zbiorów muzealnych.

Autor: J. Golon za PAP
Redakcja: B. Świerkowska-Chromy