Dziś Niedziela Palmowa rozpoczynająca Wielki Tydzień

Przypadająca dziś Niedziela Palmowa rozpoczyna Wielki Tydzień. Święcimy palmy, które przez całe święta pojawiają się w różnych kontekstach.

W Niedzielę Palmową święcimy palmy, które pojawiają się przez całe święta w różnych kontekstach i działaniach o charakterze religijnym, symbolicznym i wróżebnym. Formy palm są one różnorodne, ale jednocześnie tradycyjne. Składają się z gałązki wierzbowej z baziami, ewentualnie z dodatkiem bukszpanu czy innych liści rośliny zimozielonej oraz zdobień z bibuły

– podkreślił dr Damian Kasprzyk z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Łódzkiego.

Etnografowie we wszystkich rejonach Polski odnotowali stary zwyczaj połykania przez wiernych bazi z palm wielkanocnych. Do dzisiejszego dnia jest on przestrzegany w wielu domach po powrocie ze mszy w Niedzielę Palmową.

Coś, co jest poświęcone, ma dodatkową moc, nabiera nie tylko nowego znaczenia, ale i nowych funkcji. Nasi przodkowie połykali bazie, wierząc, że chroni to przed bólem gardła, chorobami zębów – generalnie pozytywnie oddziałuje na zdrowie. Palma wielkanocna miała też właściwości zabezpieczające. Broniła obejścia podobnie jak gromnica. Jej gałązki były wtykane w belki stropowe, co miało chronić dom przed piorunami i zapewnić szczęście domownikom. W pomieszczeniach gospodarskich poświęcone palmy miały chronić zwierzęta przed chorobami

– wyjaśnił etnolog.

Niedziela Palmowa rozpoczyna Wielki Tydzień, w którym każdy dzień ma swoje znaczenie wróżebno-prorocze. Tradycja nakazuje, aby bacznie obserwować pogodę, począwszy od Wielkiej Środy i jeśli np. tego dnia padał deszcz, to deszczowa miała być cała wiosna. Analogicznie zjawiska atmosferyczne w czwartek zapowiadały, jaka będzie pogoda latem, w piątek – jesienią, a w sobotę – zimą. Generalnie: jaki Wielki Tydzień, taki cały rok.

W kulturze tradycyjnej ważne są trzy czynniki: Bóg, rodzina oraz ziemia, która ma nas wykarmić. Wokół tych trzech elementów obracają się zabiegi magiczne, rytualne, ale też religijne

– zaznaczył dr Kasprzyk.

Był to czas wróżb i rozmaitych magicznych zabiegów.

Nie bez powodu mówimy o wielkanocnych porządkach. Dni poprzedzające niedzielę, która jest najważniejsza w Wielkim Tygodniu, przeznaczone były zawsze na przygotowanie do „właściwego” święta. Pamiętajmy, że Jezus zostaje ukrzyżowany w piątek. Tego dnia milkną dzwony – na znak wyciszenia i oczekiwania. W niektórych regionach zamiast dzwonów można było usłyszeć kołatki, z którymi młodzież wędrowała od gospodarstwa do gospodarstwa, wyprzedzając nieco radość, która nastąpi w niedzielę. Piątek to dzień, gdy wszystkie porządki muszą być dokończone, ale także dzień gotowania jaj, ich barwienia i robienia pisanek oraz kraszanek

– zaznaczył etnolog.

Wielka Sobota od rana stoi pod znakiem święcenia pokarmów. Tego dnia rano w kościołach organizuje się także obrzęd święcenia wody i ognia. Jeśli chodzi o symbolikę Wielkanocy, to etnolodzy wskazują, że dominuje w niej pochwała życia i zmartwychwstania, alegoria zwycięstwa nad śmiercią i zimą, odrodzenia przyrody i nadziei na letni urodzaj.

Redakcja: B. Świerkowska-Chromy za PAP