Mija 41 lat od wprowadzenia stanu wojennego
13 grudnia 1981 roku Wojciech Jaruzelski ogłosił wprowadzenie stanu wojennego
13 grudnia 1981 r. to data, którą każdy Polak zna. Tego dnia, 41 lat temu, wprowadzono stan wojenny. W czasie tłumienia protestów zginęło 40 osób w całej Polsce, a ponad 10 tysięcy zostało internowanych.
– Pamiętam każdą sekundę tamtego wieczoru i nocy – tak o wydarzeniach z 12 na 13 grudnia 1981 roku mówi Wojciech Ciesielski, legenda olsztyńskiej „Solidarności”. Ostatnie godziny przed wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce spędził w siedzibie regionu NSZZ „Solidarność” przy ulicy Dąbrowszczaków w Olsztynie. Dawny opozycjonista antykomunistyczny podkreślał w rozmowie z Radiem Olsztyn, że doskonale pamięta przebieg tamtej nocy.
Nie da się tego wyrzucić z pamięci. Pamiętam to dokładnie sekunda po sekundzie aż do powrotu do domu i zabranie mnie z domu pół godziny później. Byliśmy zwariowani – ciągle byliśmy w siedzibie regionu, jedynie w południe mieliśmy przerwę.
W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. rozpoczęła się akcja „Azalia”, która miała na celu opanowanie przez wojskowych obiektów teletransmisyjnych i central telefonicznych, a także ich wyłączenie. To w jej efekcie zamilkły telefony, a w niedzielę rano dzieci nie mogły obejrzeć kultowego Teleranka. Rano Polacy dowiedzieli się, co jest tego powodem. Od godziny 6 emitowano przemówienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, który ogłosił, że „Rada Państwa, w zgodzie z postanowieniami Konstytucji, wprowadziła dziś o północy stan wojenny na obszarze całego kraju”.
Na ulicach miast pojawiły się patrole milicji i wojska, czołgi, transportery opancerzone i wozy bojowe. Wprowadzono oficjalną cenzurę korespondencji i łączności telefonicznej. Władze PRL spacyfikowały 40 spośród 199 strajkujących w grudniu 1981 roku zakładów. Najtragiczniejszy przebieg miała akcja w kopalni „Wujek”, gdzie interweniujący funkcjonariusze ZOMO użyli broni, w wyniku czego zginęło 9 górników.
Decyzja o zawieszeniu stanu wojennego zapadła 31 grudnia 1982 roku. Zniesiono go 22 lipca 1983 roku. Stan wojenny to okres represji, aresztowań, terroru i ogólnie pojętej kontroli życia społecznego. W jego efekcie zdelegalizowano Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”, a jego przywódców internowano.
Obchody rocznicowe w regionie
W Warmińsko-Mazurskim Urzędzie Wojewódzki w Olsztynie o godzinie 14.00 odbyła się premiera dokumentu fabularyzowanego „Atak na region”, który jest adaptacją fragmentu książki „Stało się” Zenona Złakowskiego, wieloletniego dziennikarza Radia Olsztyn, dawnego opozycjonisty antykomunistycznego, poety i pisarza.
To są godziny tuż przed wprowadzeniem stanu wojennego. Chodzi o to, jak narastała świadomość zagrożenia, że coś się może wydarzyć. Oczywiście to była sprawa wielu dni poprzedzających, ale ten dzień był szczególny.
Autorem scenariusza jest Zenon Złakowski, a reżyserem Maciej Mydlak. W produkcji zagrali aktorzy teatru im. Stefana Jaracza i Teatru Lalek w Olsztynie. Natomiast rolę kapitana milicji odgrywa nasz radiowy kolega Mirosław Sochacki, który jest znanym w regionie rekonstruktorem-hobbystą.
O godzinie 17.00 odbyły się uroczystości na Placu Solidarności pod Pomnikiem Wolności Ojczyzny w Olsztynie. Obchody zakończyła Msza Święta w intencji związkowców „Solidarności” i wszystkich Ofiar Stanu Wojennego w kościele pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie.
Zdjęcia do filmu „Atak na region”
Redakcja: M. Rutynowski za M. Lewiński
