Dlaczego święcimy palmy? Symbolika i historia Niedzieli Palmowej

Dziś Niedziela Palmowa nazywana w Kościele katolickim Niedzielą Męki Pańskiej. Rozpoczyna Wielki Tydzień, czyli najważniejszy czas w roku dla chrześcijan, w którym wspomina się mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.

Symbolika palm i ich historia

Palmy wielkanocne symbolizują odrodzenie, życie i płodność. Nawiązują także do liści palmowych, którymi ludzie witali wjeżdżającego do Jerozolimy Jezusa.

W Jerozolimie już w IV w. patriarcha dosiadał oślicy i otoczony tłumem wjeżdżał na niej z Góry Oliwnej do miasta. Podobny zwyczaj rozpowszechnił się na Zachodzie Europy w V i VI wieku. Natomiast obrzęd święcenia palm wprowadzono do liturgii dopiero w XI wieku

– wyjaśnił historyk Kościoła, ks. prof. Stanisław Adamiak.

Na pamiątkę uroczystego wjazdu Jezusa do Jerozolimy, liturgia Niedzieli Palmowej obecnie rozpoczyna się przed świątynią bądź wybranym w kościele miejscu poza prezbiterium. Najpierw kapłan kropi wodą święconą gałązki i palmy, a następnie odczytywana jest Ewangelia o wjeździe Chrystusa do Jerozolimy. Po wejściu w uroczystej procesji śpiewa się „hymn do Chrystusa Króla”.

Niedziela Palmowa to jeden z dwóch dni w roku w Kościele katolickim, kiedy czyta się lub śpiewa opis Męki Pańskiej. Odbywa się on bez świeczników i okadzania księgi. Czytający nie pozdrawia także ludu i nie robi znaków krzyża na księdze i na sobie.

Tradycja palm w Polsce

Niedziela Palmowa, zwana też Kwietną, to tradycyjnie czas święcenia w kościołach symbolicznych gałązek. W Polsce pierwsze palmy zaczęto tworzyć w średniowieczu, dziś tradycja ta wciąż jest żywa na wsi.

Jak mówi Lucyna Głogowska z jednego z Kół Gospodyń Wiejskich, najpierw zbiera się różne rodzaje traw.

Można je pokolorować, można dawać takie, jakie są, ale dodatkowo musi być len, bo to jest symbol szaty Jezusa. Dajemy też cis, tujki, bo to kłuje, a to jest też symbol Jezusa ukrzyżowanego, ta korona cierniowa, no nie damy ciernia. Dajemy też kwiaty z krepiny. Powinno się dawać kolor czerwony – symbol miłości, zielony – symbol nadziei

– powiedziała artystka ludowa.

Białe elementy palmy symbolizują czystość. Po przyniesieniu poświęconej gałązki do domu umieszczało się ją w izbie, na przykład za obrazem, gdzie powinna była wisieć przez cały rok i nie mogła być po prostu wyrzucona. Miała wisieć do następnej Niedzieli Palmowej, można było ją zdjąć wtedy, gdy przyniosło się nową do domu. Nie wolno jej wyrzucić, można zanieść do kościoła, by tam została spalona na Środę Popielcową. Można też było spalić palmę w domu, bo, jak podkreśliła Lucyna Głogowska, co jest poświęcone, musi być spalone.

Redakcja: B. Świerkowska-Chromy za IAR/PAP