Powstanie pomnik żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych
Szkic pomnika
Olsztyńska rada miasta zgodziła się w środę na wzniesienie na cmentarzu komunalnym symbolicznej mogiły upamiętniającej żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych. Monument ma zostać odsłonięty 1 marca – w Narodowym Dniu Pamięci Żołnierzy Wyklętych.
Podczas środowej sesji za uchwałą wyrażającą zgodę na takie upamiętnienie żołnierzy NSZ głosowało 10 radnych, pięciu wstrzymało się od głosu. Wcześniej projekt monumentu zaakceptowały m.in. zarząd cmentarza przy ul. Poprzecznej, wojewódzka Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Instytut Pamięci Narodowej.
Jest to ważna inicjatywa, w naszym mieście nie ma upamiętnienia tych żołnierzy. Pozostaje jeszcze kwestia wyboru projektu
– powiedział Polskiemu Radiu Olsztyn Grzegorz Smoliński, radny PiS.
Inicjator stworzenia w Olsztynie miejsca pamięci żołnierzy NSZ Piotr Duczymiński powiedział, że przeprowadzono już zbiórkę publiczną i zgromadzono fundusze na ten cel. Zapowiedział, że odsłonięcie symbolicznej mogiły zaplanowano na 1 marca. Zgodnie z projektem, na podstawie zbudowanej z polnych głazów znajdą się metalowe litery NSZ, emblemat jaszczurki nawiązujący do odznaki naramiennej tej formacji oraz tablica z fragmentem przysięgi.
Ja walkę o Wielką Polskę uważam za najważniejszy cel mego życia. Mając szczerą i nieprzymuszoną wolę służyć ojczyźnie, aż do ostatniej kropli krwi – wstępuję do Narodowych Sił Zbrojnych… .
Zdecydowano jednak, że projekt zostanie wyłoniony w drodze konkursu. Inicjatorzy tego upamiętnienia przypominali, że NSZ były drugą po Armii Krajowej formacją Polski Podziemnej, a warunki polityczne panujące po 1945 r. uniemożliwiały jej upamiętnienie. Chodzi nam przede wszystkim o godne upamiętnienie bohaterów, ale również o zlikwidowanie w końcu ciszy wokół tej sprawy – mówił Duczymiński.
Działająca w konspiracji w okresie II wojny i po jej zakończeniu formacja wojskowa obozu narodowego – Narodowe Siły Zbrojne powstała 20 września 1942 r. Liczyły według różnych danych od 70 tys. do 100 tys. ludzi. Największe wpływy miały na Podlasiu, północnym Mazowszu i Lubelszczyźnie. NSZ walczyły przeciwko Niemcom i ZSRR o niepodległość Polski i odbudowę państwa w przedwojennych granicach na wschodzie, ale z nową granicą zachodnią opartą na Odrze i Nysie Łużyckiej. Pod koniec 1944 r. przeważająca część formacji NSZ podporządkowała się Narodowej Organizacji Wojskowej, tworząc Narodowe Zjednoczenie Wojskowe, które organizowało akcje zbrojne przeciwko NKWD i UB, a także przeciw UPA. Ostatnie leśne oddziały NZW zwalczane przez władze komunistyczne istniały do połowy lat 50.
(pap/mlew/as)
